اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار عبارتی است که به گوش همه ما آشنا بوده و بارها آن را شنیده‌ایم. اگر در زمینه‌های علوم اقتصادی فعالیت داشته باشیم، خیلی بیشتر از افراد عادی آن را شنیده و برایتان جلب توجه خواهد کرد. در این میان، تمایل به کسب اطلاعات بیشتر از طریق اخبار، تلویزیون، اطلاعیه‌های صفحات اجتماعی، منابع اطلاعاتی مختلف معتبر، دوستان و آشنایان از جذابیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.

اگر از خرید و فروش اوراق بهادار برای کسب درآمد استفاده می‌کنید، باید دانش لازم را داشته باشید تا بتوانید به اهداف و چشم اندازهای اقتصادی خود دست یابید. در این مقاله از پارمیس عناوینی را بیان کرده و توضیح خواهیم داد تا اطلاعات کافی در زمینه Securities بدست آورید. این عناوین عبارتند از:

• اوراق بهادار چیست؟

• انواع اوراق بهادار

• انواع سهام

• انواع قرارداد

مفهوم اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار یا Securities یک نوع برگه است که البته این برگه یک برگه عادی نیست و ارزش مالی بالایی دارد. securities را به عبارت دیگر، این گونه می‌توانیم تعریف کنیم؛ ابزار مالی هستند که ارزش مالی (ارزش پولی) داشته و به راحتی می‌توانند تبدیل به پول نقد برای سرمایه‌گذاران شود. 

مطالعه بیشتر: نرم افزار حسابداری و مهر سازمانی CSR

بنابراین این برگه‌های ارزشمند در بورس، دارایی‌های هر فرد محسوب می‌شود که به صورت فیزیکی دیده نمی‌شود و قابل لمس نخواهد بود تا زمانی که معامله‌ای صورت پذیرد و تبدیل به سرمایه و پول نقد شوند. اگر بخواهید Securities خرید و فروش نمایید، باید از طریق صفحه سرمایه‌گذاری در بورس اقدام نموده و مراحل ثبت درخواست را پشت سر بگذارید.

حتما مطالعه کنید: نرم افزار تولیدی و نرم افزار تولید و نرم افزار دریافت و پرداخت

انواع اوراق بهادار چیست؟

قدم اول در بازارهای سرمایه‌گذاری این بود که به سوال “اوراق بهادار چیست؟” پاسخ داده و پس از درک کامل آن، انواع securities را بشناسید. زیرا هر یک از این اوراق یا کاغذهای مالی ارزشمند (Securities) ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند که این سود و زیان در بازار بورس فعلی امری غیر قابل پیش‌بینی و با ریسک بالا است. انواع Securities عبارتند از:

بیشتر بدانید: کارتخوان اندرویدی و نرم افزار فروشگاهی و صندوق فروشگاهی

خبرنامه پارمیس را از دست ندهید!

هر هفته محتوای اختصاصی و جدیدترین اخبار، مقالات آموزشی حسابداری، مالی و مدیریتی را برای شما میفرستیم.

عضویت

1- اوراق حقوق صاحبان سهام

همان‌طور که می‌دانید، securities جز اموال نا‌مشهود یک فرد محسوب می‌شود و به این معنی است که قابل لمس نبوده و ظاهر فیزیکی مانند ماشین، ملک یا هر سرمایه دیگری ندارد. اوراق حقوق صاحبان سهام یکی از متداول‌ترین انواع اوراق بهادار است که بدین‌گونه تعریف می‌شود؛ اگر بخواهیم خیلی ساده بیان کنیم، یک شرکت یا نهادی که به طور مساوی تقسیم شود و هر کس یک سهم از آن را در اختیار داشته باشد، securities از نوع اوراق حقوق صاحبان سهام را انتخاب کرده است. این فرد به طور قانونی در سود و زیان آن سهم در شرکت شریک بوده که البته بهتر در اینجا انواع سهام را هم بشناسیم. انواع سهام عبارتند از:

باید بخوانید: نرم افزار بازرگانی و نرم افزار دریافت و پرداخت

• سهام عادی: رایج‌ترین نوع برگه securities که در بازار بورس معامله می‌شود، سهام عادی است.
• سهام ممتاز: همان اوراق بهادار عادی است؛ اما مزایایی دارد که باید مورد تایید سایر سهام‌داران باشد.
• سهام جایزه: در برخی مواقع، شرکت برای افزایش سرمایه مورد نیاز خود، اقدام به یکی از راه‌های افزایش سرمایه مانند سود انباشه یا تجدید ارزیابی دارایی می‌کند که در این حالت از سهام جایزه استفاده کرده است.
• سهام با نام و بی‌نام: در این نوع از سهام، نام مالک در سهام ثبت شود یا نشود نکته اصلی و قابل توجه است. در صورت ثبت شدن نام مالک، ارتباط صاحبان سهام با یکدیگر راحت‌تر خواهد بود و مشکلی بین سهام‌داران به وجود نمی‌آید.
• سهام نقدی و غیرنقدی: در صورت پرداخت پول نقد در ازای خرید سهام می‌توان گفت سهام نقدی و در صورت پرداخت غیرنقدی همچون ارائه زمین، ملک، ماشین و غیره به جای پول نقد، سهام غیر‌نقدی محسوب می‌شود. بیشتر بدانید: نرم افزار حقوق و دستمزد

راهکارهای نرم افزار پارمیس برای همه کسب و کارها

فروشگاهی

شرکتی

تولیدی

بازرگانی

خدماتی

اصناف

2- اوراق بدهی

در تعریف اوراق بهادار گفتیم که انواع مختلفی دارد و قابل لمس نیست. یکی از اوراق مالی دارای ارزش، اوراق بدهی است که در آن شرکت‌هایی که دچار کمبود نقدینگی شوند وارد عمل شده و اوراقی را تحت عنوان “اوراق بدهی” به سازمان بورس عرضه می‌دارند. این شرکت‌ها جهت تامین نقدینگی پروژه‌هایشان، این روند را انجام می‌دهند و البته اوراق بدهی هم مانند اوراق سهام، انواع مختلفی دارد که باید بررسی گردد.  

حتما بخوانید: نرم افزار حسابداری رایگان و نرم افزار حسابداری آنلاین

• اوراق قرضه: در این نوع اوراق بدهی، سرمایه‌گذار، پولش را در اختیار منتشر کننده اوراق قرار می‌دهد که به صورت قرض می‌باشد و در زمان موعدی که با هم توافق کرده اند، اصل پول و سود آن به عنوان بهره به سرمایه‌گذار برگردانده می‌شود که مشابه وام بانکی خواهد بود.
• اوراق مشارکت: اوراق بی‌نام یا با نام را با توجه به صلاحیت و تصمیم همه اعضای سهام‌دار منتشر می‌کنند تا بتوانند منابع مالی شان را تامین کنند و دچار کمبود نقدینگی نشوند.
• اوراق قرضه اسلامی: این نوع اوراق با توجه به قوانین اسلامی ‌و به دور از رباخواری انجام می‌شود.
• اوراق خزانه (اسلامی): منتشر کردن اوراق مشارکت دولت جهت پرداخت بدهی به پیمانکاران.
• گواهی سپرده: همان پولی که نزد بانک به صورت امانت سپرده می‌شود تا در ازای آن گواهی دریافت کنید و البته سود مورد نظر و تضمین شده در آن قید شده است که سر موعد باید واریز گردد.

3- اوراق ابزارهای مشتقه

یکی دیگر و در واقع آخرین نوع از انواع اوراق بهادار، اوراق ابزارهای مشتقه است که در آن یک قرارداد بین دو طرف منعقد می‌گردد اما موضوع به اینجا ختم نمی‌شود. اگر بخواهند سود و زیان را مشخص کنند، باید آیتم‌هایی را در نظر داشته باشند که شامل قراردادهای آتی، معامله‌های آتی، قرارداد سلف، معاوضه‌ها و غیره خواهد بود. در واقع سود یا زیان تفاوتی ندارد. هر دو مورد وابسته به تغییرات قیمت معاملات خواهد بود. لازم به ذکر است، اختیار معاملات با توجه به آنچه در قرارداد ذکر شده به فرد سرمایه‌گذار برای خرید یا فروش داده می‌شود. نرم افزار انبارداری

تعریف قرارداد سلف و قرارداد معاوضه

در انجام معاملات مختلف، داشتن اطلاعات کافی را به وضوح مشاهده خواهید کرد. دانستن انواع قرارداد در سرمایه‌گذاری بورس هم یکی از همین اطلاعات مهم و تاثیرگذار در معاملات موفق است.

• قرارداد سلف: یک قرارداد که با توجه به آنچه در آن درج شده، خریدار ملزوم می‌شود، تمام مبلغ قرارداد را به فروشنده، پرداخت کند.
• قرارداد معاوضه: در این نوع قرارداد، خریدار و فروشنده هر دو موظف هستند، در زمانی که تعیین شده با شرایط یکسان و کیفیت برابر دارایی‌ها را معاوضه نمایند.

حتما بخوانید: پایانه فروشگاهی چیست؟ و شناسه یکتای حافظه مالیاتی

کاربرد اوراق بهادار به عنوان دارایی مالی

 اوراق بهادار را می‌توان اهرم و ابزاری مالی با ارزشی دانست که، به آسانی امکان دادوستد آن را دارید. به این ترتیب، به عنوان یک سرمایه‌پذیر یا سرمایه‌گذار، از این اوراق سود می‌برید. شرکت منتشر کننده اوراق بهادار را ناشر یا منتشر کننده می‌نامند. این اوراق را می‌توان به شکل‌های مختلفی به‌وسیله اینترنت و به صورت بدون گواهی یا صدور گواهی منتشر و در دسترس مردم قرار داد. اوراق بهادار، با قیمت‌های مختلفی بر اساس کارکردها و اهداف خود انتشار پیدا می‌کنند. 

اوراق بهادار باقیمانده 

از اوراق بهادار باقی‌مانده، به نوعی اوراق قابل تبدیل یاد می‌شود. به عبارت دیگر، می‌توان آن را به اشکال دیگری از جمله سهام عادی تبدیل کرد. اوراق قرضه قابل تبدیل را می‌توان یکی از انواع اوراق بهادار باقی‌مانده دانست. چرا که، امکان تبدیل اوراق بهادار به سهام عادی را برای افراد فراهم می‌کند. سهام ممتاز می‌تواند از ویژگی قابل تبدیلی نیز برخوردار باشد. در زمان رقابت شدید برای سرمایه‌گذاری، شرکت‌ها امکان ارائه اوراق بهادار باقی‌مانده را جهت جذب سرمایه دارند. 

در زمان اعمال یا تبدیل اوراق بهادار باقی‌مانده، شمار سهام عادی افزایش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث کاهش قیمت و کل مجموعه سهام شود. این رقیق شدن، بر معیارهای تحلیل مالی همچون سود هر یک از سهام‌ها اثر می‌گذارد. چرا که، سود شرکت را باید الزاماٌ بر شمار بیشتری سهام تقسیم کرد. 

در مقابل، در صورتی که، شرکتی تعداد سهام موجود خود را کاهش دهد، در اینجا می‌گویند که، مجموعه آن‌ها را ادغام کرده است. بالا رفتن ارزش هر سهم، اثر خالص این اقدام بوده و هدف از انجام آن چیزی به جز جذب کردن سرمایه‌گذاران بزرگتر یا بیشتر همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیست. 

زیر سیستم‌های یکپارچه استار

معامله و سرمایه‌گذاری اوراق بهادار 

از نهاد منتشر کننده اوراق بهادار برای فروش، تحت عنوان صادر کننده یاد شده و اشخاص خریدار آن‌ها همان سرمایه‌گذار هستند. در مجموع می‌توان گفت که، اوراق بهادار ابزار و سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد که، بنگاه‌های تجاری از جمله شرکت‌ها و شهرداری‌ها امکان جذب سرمایه‌های جدید را از طریق آن دارند. شرکت‌ها، به پول زیادی از طریق مراجعه به مردم دست پیدا می‌کنند. مثلاٌ، از طریق عرضه اولیه عمومی سهام خود را به فروش برسانند. 

مظالعه بیشتر: اوراق مشارکت چیست؟

کلیه نهادهای شهری، استانی و کشوری، امکان جذب سرمایه برای پروژه‌ای خاص به‌وسیله صادر کردن اوراق قرضه شهری را دارند. بسته به ساختار قیمت‌گذاری مؤسسه‌ و یا تقاضای بازار، بالا رفتن سرمایه از طریق اوراق بهادار را می‌توان جایگزینی مناسب جهت تأمین کردن اعتبار با وام بانکی در نظر گرفت. 

 از طرفی، خریداری کردن اوراق بهادار از طریق پول وام را می‌توان از جمله محبوب‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری در نظر گرفت. در واقع، امکان دارد شرکتی حقوق مالکیت را در در قالب پول نقد یا دیگر اوراق بهادار بدهی و یا تعهداتی دیگر تحویل سایر نهادها بدهد. در حال حاضر، این تسویه دیون وثیقه‌ای، بالاخص در میان سرمایه‌گذارهای نهادی افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. 

اوراق بهادار فهرست شده در بورس اوراق بهادار و افراد صادر کننده آن با کسب اطمینان در رابطه با بازار منظمی که در آن مشغول تجارت هستند، در جستجوی جذب کردن سرمایه‌گذار باشند. در طول سال‌های اخیر، شاهد رواج بیشتر سیستم‌های تجارت الکترونیکی بودیم و اوراق بهادار به طور مستقیم در میان سرمایه‌گذاران، فرابورس و بورس به شکل آنلاین مورد معامله قرار می‌گیرند. 

سود اوراق بهادار 

دلیل اصلی خریدن اوراق بهادار، رسیدن به سود است. هر یک از اشخاص سرمایه‌گذار، جهت مشارکت در تجارت ایران و بالا رفتن سطح مالی خود، از طریق خریداری این اوراق، اقدامات لازم را برای افزایش ارزش دارایی‌های خود انجام می‌دهند. با این همه، رسیدن به سود به‌وسیله اوراق بهادار، بستگی به نوع آن‌ها دارد. تهیه اوراق بهادار بدهی، جهت رسیدن به سودهایی مشخص و قطعی در سررسیدی خاص صورت می‌گیرد. 

اشخاصی که، مایل به سپرده‌گذاری در بانک نبوده و ترجیح آن بر قرار دادن سرمایه خود در اختیار شرکت‌های فعال به طور مستقیم است، از طریق خرید اوراق بهادار بدهی امکان اقدام برای این امر را دارند. البته دقت داشته باشید که، هر یک از اوراق بدهی میزان سود متفاوتی با یکدیگر دارند. سود این گروه از اوراق، به مراتب از سودهای بانکی در کشور بیشتر بوده و از این نظر نیز جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذارها دارد. سود حاصل از خریدن اوراق ابزار مشتقه نیز از طریق نوسان ایجاد شده در قیمت کالاهای پایه این دسته از اوراق به دست می‌آید. 

باید بخوانید: کسری بودجه چیست؟

مثلاٌ، با خریدن قراردادهای آتی طلا و سکه در صورت بالا رفتن قیمت این دسته از کالاها و به دنبال آن نوسان قیمت این اوراق به سود دست پیدا می‌کنید. رسیدن به سود به‌وسیله خریداری اوراق صاحبان سهام به دو شیوه انجام می‌گیرد. در ابتدا، شما از طریق خریدن این اوراق درصدی از سهام شرکت را از آن خود کرده و در سود تقسیمی سالیانه آن‌ها مشارکت می‌کنید. از طرفی، بالا رفتن قیمت این اوراق می‌تواند با رسیدن به سود برای سرمایه‌گذار همراه باشد. 

سرمایه لازم جهت خرید اوراق بهادار 

از جمله جذابیت‌های مهم خریدن اوراق بهادار، امکان سرمایه‌گذاری کردن در این قسمت با هر مبلغی از سرمایه به شمار می‌رود. در حال حاضر، براساس قوانین جدید سازمان بورس، افراد با سرمایه 500 هزار تومانی می‌توانند اقدامات لازم را برای خریدن اوراق بهادار انجام بدهند. البته، این عدد به معنای رد و بدل شدن سرمایه‌های کوچک در این بازار نیست. میزان سرمایه در گردش در بازار بورس، در سال 1397 معادل سی هزار میلیارد تومان بوده است. این مقدار نشان‌دهنده قدرت بالای این بازار در هر چه هدف‌دار کردن سرمایه‌های مردم ایران است. 

تاریخ سررسید اوراق بهادار 

هر یک از سرمایه‌گذارها پیش از اقدام برای خریداری اوراق بهادار الزاماٌ باید توجه لازم را به سررسید آن‌ها داشته باشند. البته، اوراق بهادار هر یک از صاحبان سهام تاریخ سررسید خاصی نداشته و این نوع از اوراق بهادار را می‌توان بدون در نظر گرفتن این مورد خریداری کرده و به فروش رساند. ولی، دیگر اوراق بهادار به طور معمول سررسیدهای مشخصی دارند که، صاحبان آن‌ها در تاریخ‌های مذکور باید اقدامات لازم را برای تسویه آن‌ها انجام دهند. 

کارگزاران اوراق بهادار 

خریداری اوراق بهادار عرضه شده در سازمان بورس ایران، به واسطه‌هایی احتیاج دارد که، از این واسطه‌ها معمولاٌ در قالب کارگزار یاد می‌شود. از کارگزاران تحت عنوان شرکت‌هایی یاد می‌شود که، مجوزهای ضروری را از سازمان بورس ایران اخذ کرده و کار کردن با ‌آن‌ها از جانب این سازمان ضمانت شده است. خریدن اوراق بهادار و فروختن آن‌ها به هیچ عنوان سرمایه‌ای را برای این دسته از کارگزاران به دنبال ندارد. 

آن‌ها تنها درصد بسیار کمی از هر معامله خرید و فروش را تحت عنوان کارمزد اخذ می‌کنند. میزان مشتریان، خدمات و امکانات از جمله معیارهایی به شمار می‌روند که، هر یک از کاربران با تکیه کردن بر آن‌ها باید اقدامات لازم را برای انتخاب هر یک از کارگزاران انجام بدهند. 

حتما مطالعه کنید: دارایی نقد چیست؟ 

مراحل خرید اوراق بهادار 

خرید اوراق بهادار، جهت اشخاص حقوقی و حقیقی طی مراحل زیر انجام می‌گیرد: 

مرحله اول: مراجعه کردن به کارگزار بورس جهت اخذ کد بورسی 

جهت اقدام برای خریداری کردن اوراق بهادار، الزاماٌ باید مدارک شناسایی خود را در در اختیار نهادهای ذیربط و سازمان بورس قرار دهید. 

مرحله دوم: ثبت‌نام کردن در سامانه سجام 

از سامانه سجام، تحت عنوان سیستم مبارزه با پول‌شویی به شمار می‌رود که، سازمان بورس برای ممانعت از این رفتارها از آن کمک می‌گیرد. هر فرد مایل به خرید اوراق بهادار، الزاماٌ باید برای ثبت‌نام در این سامانه اقدام کند. 

مرحله سوم: دریافت کردن کد سجام و بورسی 

پس از تحویل مدارک لازم و ثبت‌نام، کد بورسی بعد از چند روز کاری برای شخص فرستاده می‌شود: 

مرحله چهارم: اخذ کد آنلاین 

جهت خرید اوراق بهادار به پلتفرم معاملاتی نیاز دارید. هر یک از کاربران از طریق دریافت کد آنلاین که همراه با کد بورسی برای وی فرستاده می‌شود، امکان ورود به سایت کارگزار را دارد. سپس، از طریق وارد کردن این کد می‌تواند وارد سامانه معاملاتی شود.

مرحله پنجم: سپری کردن زمان مشخص شده برای معاملات 

مطابق قوانین جدید سازمان بورس، هر یک از افراد بعد از تاریخ اخذ کد بورسی می‌تواند اقدامات لازم را برای خرید اوراق بهادار اقدام کنید. 

• واریز کردن وجه به حساب معاملاتی 

مقدار سرمایه مورد نظر خود را جهت خرید اوراق بهادار و سهام باید به حساب معاملاتی خود در نزد کارگزار واریز بفرمایید. بدهی چیست؟ 

• خرید اوراق بهادار و ورود به سامانه 

پس از گذشت یک ماه، می‌توانید از طریق وارد شدن به سایت معاملات آنلاین، برای انتخاب سهام مورد نظر خود اقدام کرده و آن را خریداری کنید. فرد کارگزار در جایگاه واسط، دستور خرید شما را به ثبت رسانده و اقدامات لازم را برای ارسال آن به سیستم معاملاتی سازمان بورس انجام می‌دهند. تمامی این مراحل خرید را می‌توان تنها در عرض چند ثانیه انجام داد. 

جمع بندی

در متن این مقاله با مفاهیم “اوراق بهادار چیست؟” آشنا شده و انواع آن را مورد بررسی قرار دادیم. تعریف انواع سهام و قراردادها از دیگر موارد مهمی است که برای انجام یک معامله موفق باید بدانید. توضیحات کاملی توسط شرکت فناوری اطلاعات پارمیس می‌توانید مطالعه کنید. همچنین پارمیس جهت مدیریت حساب‌های مالی شما راهکارهای فراوانی را در اختیارتان قرار می‌دهد.

سوالات متداول