اصل محافظه کاری چیست؟ + تاثیر آن در کسب و کارها

استانداردهای حسابداری مالی، محافظه‌كاری را موثرترین اصل ارزشیابی در حسابداری می‌داند. تحقیقات تجربی اخیر در مورد محافظه‌كاری نشان می‌دهند كه رویه‌های حسابداری محافظه‌كارانه است. این موضوع با مخالفت صریح بسیاری از قانون‌گذاران بازارهای سرمایه، تدوین‌كنندگان استاندارد و دانشگاهیان روبه رو شد؛ ولی بقای طولانی مدت محافظه‌كاری و دوام آوردن آشكار آن در برابر انتقاد، مقتدرانه نشان می‌دهد كه منتقدان منافع با اهمیت آن را نادیده انگاشته‌اند. اگر قانون‌گذاران و تدوین کنندگان استاندارد، بدون درك منافع محافظه‌كاری در حذف آن تلاش كنند، استانداردهایی ایجاد خواهد شد كه به طور جدی برای گزارشگری مالی زیان بار است.

مطالعه بیشتر: نرم افزار حقوق و دستمزد و نرم افزار انبار

مفهوم محافظه کاری

حسابداری محافظه کاری مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها در حسابداری است. با پیروی از رویکرد محافظه کارانه، شرکت‌ها تنها زمانی می‌توانند ادعای سود کنند که به طور کامل محقق شده و از نظر قانونی تأیید شده باشد. یک شرکت باید هنگام پیش‌بینی‌های مالی تحت این دستورالعمل‌ها، بدترین سناریوی بالقوه را در نظر بگیرد. به عنوان مثال، اگر دو گزینه برای انتخاب وجود دارد، حسابدار باید گزینه‌ای را با اعداد کمتر انتخاب کند تا در سمت امن بماند. در حالی که بدهی‌های نامشخص پس از کشف ثبت می‌شوند، درآمدها فقط با اطمینان از دریافت قابل ثبت هستند.

نزدیک شدن به صورت‌های مالی با استفاده از حسابداری محافظه‌کاری تضمین می‌کند که آن‌ها با احتیاط تهیه می‌شوند. هدف از این مفهوم محافظت از سرمایه گذاران در برابر درآمدها و دارایی های بالقوه متورم است. این رویکرد همچنین هرگونه کم بیانی از بدهی‌ها را محدود می‌کند.

حتما مطالعه کنید: نرم افزار CRM و نرم افزار حسابداری تولیدی و نرم افزار حسابداری شرکتی

خبرنامه پارمیس را از دست ندهید!

هر هفته محتوای اختصاصی و جدیدترین اخبار، مقالات آموزشی حسابداری، مالی و مدیریتی را برای شما میفرستیم.

عضویت

محافظه کاری بر حسابداری چگونه تاثیر می‌گذارد؟

طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، شرکت‌ها موظفند چندین اصول حسابداری را رعایت کنند تا حداکثر دقت را هنگام گزارشگری صورت‌های مالی خود تضمین کنند. محافظه کاری، حسابداران را ملزم به انتخاب روش‌ها و برآوردهایی می‌کند که ارزش دفتری سود خالص را در شرایط عدم قطعیت نسبتاً پایین نگه دارد. اصول حسابداری رهنمودهایی را برای برآورد در مواقع عدم قطعیت و در شرایطی که احتمال سوگیری اندازه گیری از سوی حسابدار وجود دارد ارائه می‌دهد. 

این اصل در حسابداری بر کیفیت ارقام گزارش شده در ترازنامه، صورت سود و زیان و سایر صورت‌های مالی تأثیر می گذارد. در صورت افزایش سرمایه‌گذاری، این اصل منجر به درآمدهای گزارش شده نسبتا کمتری نسبت به اجرا نکردن این اصل منجر می‌شود. با این حال، ذخایری که ثبت نشده و دلیل آن برآورد سود کمتر به خاطر این اصل می‌باشد، اما برای گزارش سود بیشتر در آینده می‌توان امیدوار بود.

محافظه کاری حسابداری، زمانی که یک حسابدار با معضل گزارشگری مالی بین دو گزینه مواجه است، او را راهنمایی می‌کند. در چنین شرایطی، حسابدار مبلغی که پایین‌تر است، را انتخاب می کند. سازمان‌ها و شرکت‌ها  بر اساس این اصل باید در بدترین سناریو از  یک رویکرد را انتخاب کنند تا محتاطانه عمل کرده باشند.

به عنوان مثال، ارزش دفتری دارایی‌ها و درآمدها عمداً در هنگام گزارش‌دهی کمتر اعلام می‌شود، در حالی که زیان‌ها و بدهی‌ها بیش‌ از حد بیان می‌شوند. حسابداران ملزم به ثبت و گسترش تأثیر احتمالی عدم اطمینان در مورد متحمل شدن زیان هستند. ولی، توصیه می‌شود که تا زمان وقوع هر گونه امکان وقوع درآمد در آینده را نادیده بگیرند، و آن را در صورت‌های مالی ثبت نکنند.

مثال از اصل محافظه‌ کاری

مثال1: فرض کنیم، شرکتی که انتظار دارد در دعوای قضایی برنده شود، موظف است سودی که قرار است از این دعوای قضایی کسب کند را برآورد کند، اما آن را ثبت نمی‎‌کند. با این حال، شرکت باید زیان اقتصادی را در صورتی که انتظار دارد در یک دعوا بازنده شود را ثبت کند. سایر اطلاعاتی که مشمول الزامات افشا هستند شامل بدهی‌های احتمالی، مانند غرامت ضمانت محصول، درآمدهای به دست نیامده، یا پرداخت های حق امتیاز است.

محافظه کاری حسابداری نیز برای ثبت و گزارش درآمد استفاده می‌شود. این اصل ایجاب می‌کند که درآمدها و هزینه‌های مربوط در همان دوره‌ای که اتفاق می‌افتند مطابقت داشته باشند. درآمدی که قابل تحقق نباشد قابل ثبت نیست. فرض بر این است که اگر معامله‌ای ادعایی نسبت به دارایی یا مبادله نقدی ایجاد نکند، هیچ درآمدی شناسایی نمی شود.

مثال 2: فرض کنید در اریبهشت ماه سال 1402 هستیم و یک کسب و کار اجاره ماهیانه 15 میلیون تومان برای محل خود می‌پردازد. در این صورت، حسابدار بلافاصله 180 میلیون تومان در صورت سود و زیان ثبت می‌کند، حتی اگر پرداخت در ماه‌های آینده انجام شود. همچنین، این کسب و کار قرار است 100 میلیون تومان به عنوان سود سرمایه گذاری خود دریافت کند. اما قرار است این سود در سوم آبان ماه 1402 به حساب این کسب و کار واریز گردد و در این صورت، حسابدار سود کسب شده را باید در سوم  آبان ماه 1402 یعنی زمانی که آن را دریافت کرد، ثبت خواهد کرد. 

مثال 3: فرض کنید که شرکتی یاسمن دارایی ثابتی را و آن را به قیمت 200 میلیون تومان خریداری کرده است اما اکنون می‌توان آن را با قیمت 100 میلیون خریداری کرد. طبق اصل محافظه کاری شرکت باید ارزش دارایی را به مبلغ 100 میلیون تومان که کمتر از بهای تمام شده  است ثبت کند. اما اگر موجودی کالا به قیمت 200 میلیون تومان خریداری شده باشد و اکنون قیمت آن 250 میلیون تومان است، باید در صورت مالی 200 دلار نشان داده شود. سود فقط زمانی ثبت می شود که موجودی کالا فروخته شود.

بیشتر بخوانید: نرم افزار پخش مویرگی و نرم افزار حسابداری فروشگاهی و پایانه فروشگاهی

چرا باید از اصل محافظه کاری در حسابداری کسب و کارها استفاده کرد؟

ماهیت تجارت به گونه‌ای است که صورت‌های مالی به رویدادهای آتی بستگی دارد. حسابداری از طریق مفاهیم تعهدی به مشاغل اجازه می‌دهد تا معاملات (درآمدها و هزینه ها) را که هنوز دریافت یا پرداخت نشده‌اند را ثبت کنند. این امر به حسابداران اجازه می‌دهد تا با کم یا زیاد کردن درآمد و هزینه، حساب‌ها را نادرست معرفی کنند. چنین دستکاری می‌تواند به شرکت‌ها اجازه دهد تا تصویری نسبتاً ناعادلانه را به تصویر بکشند و تصویر سودآورتری را به سهامداران ارائه دهند. برای مهار این عمل، اصل محافظه کاری را معرفی کردند.

در حالی که منطق مفهوم محافظه‌کاری روشن است، اما ممکن است شاید تصور کنیم که این اصل ناعادلانه است اما اگر واقعاً در مورد آن فکر کنیم، می توانیم بفهمیم که چرا این اصل معرفی شده است. به طور معمول، انسان‌ها تمایل دارند، سود را که قرار است در آینده کسب کنیم را، مال خود و کسب شده در نظر بگیریم، اما مهم نیست که یک معامله چقدر خوش بینانه یا سودآور به نظر می‌رسد، اصول حسابداری به ما اجازه نمی‌دهد چنین سودهایی را ثبت کنیم مگر اینکه به طور کامل محقق شوند. 

حتما بخوانید: نرم افزار تولید و نرم افزار دریافت و پرداخت و نرم افزار حسابداری بازرگانی و حسابداری چیست؟

مزایای اصل محافظه کاری

همانطور که قبلا ذکر شد، محافظه کاری به ذی نفعان اجازه می‌دهد تا تصویری واضح و شفاف از سازمان داشته باشد. صورت‌های مالی اغراق آمیز نیست و سهامدار می‌تواند تصویر دقیقی از وضعیت مالی شرکت داشته باشد. این اصل باعث می‌شود که کسب و کارها امید واهی به سودی که قرار است در آینده کسب کنند، نداشته باشند و آن را شناسایی نکنند و در صورت‌های مالی نیاورند و چنانچه در آینده این سود یا درآمد کسب شد آن را شناسایی کنند.

مزیت دیگری که ممکن است شرکت‌ها داشته باشند، کاهش مالیات است. در شرایطی که موجودی‌ها به قیمت پایین‌تر از بهای تمام شده ارزش‌گذاری شده‌اند، تدارک بدهی‌ها برای هیچ درآمد آتی ثبت نشده است، ممکن است درآمد خالص شرکت کمتر از حد اعلام شود که به آن‌ها امکان می‌دهد مالیات بسیار کمتری بپردازند.

بیشتر بخوانید: مدیریت مالی شخصی و نرم افزار حسابداری رایگان و نرم افزار حسابداری آنلاین و ERP چیست؟

معایب اصل محافظه کاری

مفهوم احتیاط نیز ممکن است با عوارض جانبی خود همراه باشد. این مفهوم عموماً مبتنی بر فرضیات و برآوردهای خاصی است. پیش بینی درست همه این عوامل ممکن است بسیار دشوار و زمان بر باشد.

شرکت‌ها همچنین ممکن است مقررات گمراه‌کننده‌ای ایجاد کنند تا درآمد خالص خود را کمتر از حد اعلام کنند تا بتوان از مزایای مالیات کمتر بهره ببرند. همچنین این احتمال وجود دارد که شرکت‌ها هزینه‌ها را بیش از حد اعلام کنند و درآمد را کمتر اعلام کنند و در نتیجه تصویری تیره برای سهامداران ارائه کنند، تا بتوانند سود کمتری پرداخت کنند.

حتما بیشتر مطالعه کنید: نرم افزار erp و نرم افزار حسابدرای چند ارزی و کارتخوان اندرویدی و مهر سازمانی CSR

اصل محافظه کاری چگونه بر صورت های مالی تاثیر گذار است؟

قبل از آن تاثیر اصل محافظه کاری را بر صورت‌های مالی شرح دهیم باید بگوییم، اصل محافظه کار بیانگر این است که شرکت باید از جنبه محافظه کارانه هر معامله مالی پیروی کند. این کار باید با بیان بدهی‌ها یا هزینه‌های نامشخص به جای ثبت سودهای نامشخص بدون دریافت‌های واقعی انجام شود. هنگام انجام برآورد برای بدهی های مشکوک یا زیان های تصادفی حسابدار باید هزینه‌های برآورد شده را ثبت کند و بر حداقل دارایی ها تمرکز کند.

این ستون اصلی مفهوم این اصل برای ثبت برآوردها است. این اصل بیان می‌کند که شرکت باید محافظه کارانه ترین نتیجه را انتخاب کند زمانی که دو یا چند نتیجه در دسترس شرکت باشد. از این رو، با رعایت اصل محافظه کاری، دارایی‌های کمتری در ترازنامه و درآمد کمتری در صورت سود و زیان ثبت می‌شود.

حتما بخوانید: نرم افزار باشگاه مشتریان و نرم افزار سازمان همراه و نرم افزار اطلاع رسانی

سخن پایانی

پارمیس در این مقاله سعی دارد تا توضیح کاملی در مورد تاریخچه، تعرف، تاثیر آن بر حسابداری و صورت‌های مالی، مزایا و معایب این اصل بدهد و همچنین مثال‌هایی از تاثیر این اصل بر حسابداری آورده شده است.

سوالات متداول