صورت معاملات فصلی
- مهر 6, 1400
نرم افزار حسابداری » صورت معاملات فصلی
فهرست مطالب
مالیات و صورت معاملات فصلی چیست؟ از مباحث مهم در حسابداری است که برای ارائه گزارشهای شفاف و کامل به سازمان مالیاتی لازم است تمام فعالیتهای مالی و اقتصادی کسب و کار بر اساس استانداردهای تعیین شده ثبت شوند. به ویژه اینکه در سالهای اخیر قوانین مالیاتی و محاسبه مالیات به عنوان یکی از منابع اصلی تامین بودجه دولت، بسیار مورد توجه مسئولین و سازمانهای مربوطه قرار گرفته است.
اما برای پیادهسازی و اجرای درست قوانین مالیاتی و رعایت عدالت اجتماعی در تعیین نرخ مالیات، لازم است سازمان امور مالیاتی اطلاعات درستی از جریانهای مالی اشخاص حقیقی و حقوقی داشته باشد. به همین دلیل ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم با موضوع صورت معاملات فصلی اهمیت بسیاری پیدا کردهاست، به گونهای که این قانون به سازمان امور مالیاتی در تشخیص فرار مالیاتی توسط شرکتها و کسبوکارهای مختلف کمک میکند.
تعریفی ساده از گزارش صورت معاملات فصلی
مالیات یکی از مهمترین منابع تامین بودجه دولت است که بر اساس درآمدها و داراییهای شرکت ارزیابی و محاسبه میشود. برای تعیین نرخ مالیات هر یک از کسبوکارها، کارشناسان امور مالیاتی در کنار دسترسی به اسناد مالی واحدهای اقتصادی مانند دفاتر قانونی و دفاتر مشاغل، میتوانند از صورتحسابهای موردی نیز برای تعیین دقیق درآمد مشمول مالیات کمک بگیرند. گزارش صورت معاملات فصلی چیست؟ گزارشی به عنوان بازوی اجرایی سازمان مالیاتی بهشمار میرود.
به منظور شناسایی صورت معاملات فصلی چیست؟ باید گفت هر واحد اقتصادی، سازمان امور مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی، کارت اقتصادی تعریف کرده است که در آن شماره اقتصادی برای اشخاص ثبت شده و میبایست این شماره در فاکتورهای خرید و فروش، صورتحسابها و فرمها درج شود تا پیگیری معاملات واحدهای اقتصادی با دقت بالاتری انجام شود.
به گزارشهای مالی که بر اساس ماده 169 و 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم تنظیم میشوند، صورت معاملات فصلی، معاملات خرید و فروش، گزارشات خرید و فروش فصلی، گزارشات فصلی موضوع ماده 169 گفته میشود. در ادامه برای آشنایی کامل با گزارشات خرید و فروش فصلی و صورت معاملات فصلی چیست؟ ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم را به طور کامل بررسی میکنیم.
مطالعه بیشتر: پایانه فروشگاهی چیست؟
موضوع ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم چیست؟
برحسب این ماده، اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل که موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی هستند؛ باید برای معاملات روزانه خود، صورتحساب صادر کرده و شماره اقتصادی خود و طرف مقابل را در صورتحسابها و قراردادها ثبت کنند و فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.
جریمههای مربوط به ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم
به دلیل اهمیت اجرایی کردن این ماده از قانون مالیاتهای مستقیم، ضمانت اجرایی برای آن در نظر گرفته شده است که در زیر تمام جریمههای تعریف شده برای عدم توجه به صورت معاملات فصلی را لیست کردهایم:
- عدم صدور فاکتور در معاملات روزانه، معادل 2% مبلغ مورد معامله جریمه به همراه خواهد داشت.
- در صورتیکه در صورتحساب معامله، کد اقتصادی خریدار و یا فروشنده ثبت نشود، سازمان 2% مبلغ معادله را به عنوان جریمه در نظر خواهد گرفت.
- اگر یک واحد اقتصادی برای صدور فاکتور معاملات خود از شماره اقتصادی دیگران استفاده کند و برعکس، 2% مبلغ فاکتور جریمه خواهد شد.
- اگر یک واحد اقتصادی، گزارش فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه ندهد، معادل 1% مبلغ کل معاملاتی که گزارش آنها را ارائه نکرده است، جریمه خواهد شد.
نکته : اگر یکی از واحدهای اقتصادی همزمان دو مورد اولی را رعایت نکند، یعنی کد اقتصادی خود و یا طرف معامله را در صورتحساب ثبت نکند یا کلا برای معاملات خود صورتحساب صادر نکند، حداکثر 2% مبلغ فاکتور جریمه خواهد شد. به بیان سادهتر، اگر این سه تخلف همزمان انجام شوند برای مؤدی فقط 2% جریمه محاسبه میشود. با هدف اجرای درست ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم، توضیحات بیشتری در قالب چند تبصره ارائه شده است که لازم است مودیان مالیاتی از این تبصره ها نیز آگاهی کامل داشته باشند.
باید بدانید: برنامه حسابداری
مرور تبصرههای مادههای 169 قانون مالیاتهای مستقیم
تبصره1: در صورتیکه طرف معامله مصرف کننده نهایی کالا و اشخاص معاف از مالیات در ماده 81 قانون مالیاتهای مستقیم (افراد فعال در زمینههای کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار) باشند، باید فاکتور برای معامله صادر شود ولی نیازی به ثبت کد اقتصادی این اشخاص وجود ندارد
تبصره 2: این تبصره به قانون پایانههای فروشگاهی تبدیل شدهاست و میتوان گفت دیگر کاربردی نیست. زیرا واحدهای اقتصادی مشمول، ملزم به استفاده از صندوق فروشگاهی هستند.
تبصره 3 : در این تبصره ذکر شده است که نحوه اجرایی کردن این ماده باید در آیین نامهای بعد از تصویب این قانون به طور کامل تعیین شود. موضوع آیین نامه 200/3949/46378 به توضیح اجرایی کردن صورت معاملات فصلی پرداخته است.
تبصره 4: بر اساس این تبصره، رسیدگی به جرائم ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مرور زمان است. طبق ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم، مودیانی که اظهارنامه خود را در تاریخ مقرر به سازمان تسلیم نکردهاند، بعد از گذشت 5 سال از موعد مقرر، سازمان امور مالیاتی نمیتواند به جرائم مالیاتی ورود و برای پرداخت آن مطالبه داشته باشد.
تا اینجا ماده 169 مالیاتهای مستقیم را به طور کامل بررسی کردیم و متوجه شدید صورت معاملات فصلی چیست؟ ولی هنوز سوالات بسیاری در مورد گزارش معاملات فصلی مطرح هستند که میتوان به کمک مادههای آیین نامه 200/3949/46378 به آنها پاسخ داد. بنابراین در ادامه با توجه به این آییننامه سوالات مهم مربوط به گزارش فصلی را پاسخ میدهیم. آشنایی با مفهوم چند عبارت مرتبط با گزارش معاملات فصلی؛ در ابتدای این آیین نامه، تعریف چند اصطلاح بیان شده است که این بخش مهمترین مفاهیم را مرور میکنیم. نرم افزار حقوق و دستمزد
شماره اقتصادی چیست؟
شمارهای منحصر به فرد که سازمان امور مالیاتی برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل در نظر میگیرد.
سامانه ثبتنام
سامانه الکترونیکی که فرایند ثبتنام مودیان مالیاتی در آن انجام میشود.
معاملات
تمام فعالیتهای تجاری و غیرتجاری که منجر به خرید کالا و خدمات و دارایی یا فروش آنها و کسب درآمد میشود.
سامانه معاملات
سامانه الکترونیکی که برای انجام تکالیف مقرر توسط اشخاص مشمول و ارسال فهرست معاملات خود در قالب گزارش معاملات فصلی ایجاد شده است.
فهرست صورت معاملات فصلی چیست؟
گزارشی که اطلاعات مربوط به خرید و فروش کالا و خدمات واحد اقتصادی و افراد مشمول در تاریخ مقرر به سازمان امور مالیاتی تسلیم میشود. هدف از ارائه این گزارش کمک به کارشناسان مالیاتی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات و تعیین درست نرخ مالیات واحدهای اقتصادی است.
چند نکته مهم در رابطه با ثبتنام در نظام مالیاتی
اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع قانون 169 مالیاتهای مستقیم موظف هستند برای هر واحد شغلی یا هر محل به صورت جداگانه در نظام مالیاتی ثبتنام کنند. حال اگر صاحبان مشاغل بیشتر از یک محل فعالیت برای همان مجوز داشته باشند، میتوانند یک بار ثبتنام کنند به این شرط که یک محل را به عنوان محل اصلی و محلهای دیگر را به عنوان شعبه معرفی کنند.
مشاغلی که به صورت مشارکتی فعالیت میکنند نیز موظف هستند به هنگام ثبتنام، اطلاعات تمام شرکا و نسبت سهم هر شریک را اعلام کنند. مشمولین ثبتنام میبایست هر گونه تغییر در فعالیت خود مانند انحلال، تعطیلی موقت یا دائم فعالیت، تغییر شغل، تغییر نام، تغییر آدرس، تبدیل فعالیت انفرادی به جمعی و برعکس را حداکثر ظرف مدت دو ماه از زمان ایجاد تغییر به سازمان اعلام کنند.
حتما مطالعه کنید: نرم افزار پخش مویرگی
چه اشخاصی مشمول ارسال فهرست معاملات هستند؟
با توجه به ماده 9 این آییننامه اشخاصی که باید گزارش معاملات فصلی خود را به سازمان مالیاتی ارسال کنند به صورت زیر لیست شدهاند:
- تمام اشخاص حقوقی
- صاحبان مشاغلی که مشمول قانون ارزش افزوده میشوند.
- صاحبان مشاغلی که نوع و یا حجم فعالیت آنها در دسته گروه اول ذکر شده در آییننامه اجرایی مربوط به ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم قرار میگیرد.
در این آییننامه مشاغل گروه اول برحسب نوع فعالیت به صورت زیر دستهبندی شدهاند:
- دارندگان کارت بازرگانی (واردکنندگان و صادرکنندگان)
- صاحبان کارخانهها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای جواز تأسیس و پروانه بهره برداری از وزارتخانه ذیربط
- صاحبان هتلهای سه ستاره و بالاتر
- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاهها، کلینیکهای تخصصی
- صاحبان مشاغل صرافی
- فروشگاههای زنجیرهای دارای مربوط فعالیت از وزارتخانه ذیربط
اما از نظر حجم فعالیت برای مشاغل گروه اول چنین تعریفی ارائه شده است: مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل یا ده برابر درآمد مشمول مالیات پیش از کسر معافیت، بیشتر از سی میلیارد ریال باشد.
برای ارسال معاملات فصلی تا چه تاریخی فرصت داریم؟
همانطور که از نام صورت معاملات فصلی چیست؟ مشخص است، در پایان هر فصل باید واحدهای اقتصادی گزارش معاملات فصلی خود را به سازمان مالیاتی ارائه دهند که در ماده 10 این آییننامه آخرین مهلت تحویل گزارش لیست معاملات فصلی را 45 روز پس از پایان فصل اعلام کردهاست. فهرست معاملات را میتوان از طریق سامانه معاملات و به صورت اینترنتی برای سازمان ارسال نمود.
نکته 1: در این ماده ذکر شدهاست که اگر برای اشخاص حقوقی سال مالی در خلال یکی از فصلهای سال باشد؛ باید برای آن فصل دو فهرست معامله تنظیم شود. در واقع یک فهرست از ابتدای فصل تا پایان سال مالی و فهرست دیگر از ابتدای سال مالی تا پایان فصل را در نظر میگیرد.
نکته 2: اگر واحد اقتصادی معاملات خود را برحسب ارز انجام میدهد، لازم است به هنگام ارسال فهرست معاملات مواردی همچون مبالغ ارزی، نوع ارز، نرخ ارز و معادل ریالی آن در صورتحسابها محاسبه و گزارش شود.
بیشتر بخوانید: نرم افزار CRM
موارد عدم شمول در فهرست معاملات فصلی کدام است؟
طبق ماده 13 آیین نامه 200/3949/46378 موارد زیر مشمول ارسال فهرست معاملات فصلی نیستند:
- خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار
- خرید و فروش سهام و سهم الشرکه
- سود، کارمزد و جریمههای بانکها، صندوق تعاون، صندوقهای حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و صندوقهای قرض الحسنه
- سود سهام و سهم الشرکه
- حـق عـضویت اعضاء مجامع حرفهای، احزاب و انجـمنها و تشکـلهای غـیردولتی دارای مـجوز از مـراجـع ذیصلاح
- کمکها، جوایز و هدایای بلاعوض
- مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات (بهاستثناء مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و موارد مشابه، به دستگاههای اجرائی پرداخت میگردد.
- حقوق و دستمزد پرداختی کارکنان
- شارژ ساختمان محل فعالیت و آبونمان های پرداختی
آیا مودیان موظف به ارسال تمام مبالغ تحت عنوان گزارشات فصلی هستند؟
در ماده 14 آییننامه مذکور مقدار حداقلی برای معاملاتی که باید در گزارشات فصلی لیست شوند در نظر گرفته شدهاست. همانطور که میدانید در قانون مناقصات، معاملات به سه سطح کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم شدهاند که میزان معاملات کوچک هر ساله تعیین میشود. حال با توجه به میزان معاملات کوچک، در ماده 14 آییننامه بیان شدهاست که معاملات با مبلغ 5% معاملات کوچک از ارسال لیست معاملات فصلی معاف هستند ولی مؤدی موظف است این معاملات را به صورت تجمیعی و بدون نیاز به ثبت مشخصات طرف مقابل به سازمان مالیاتی گزارش دهد.
حتما بخوانید: کارتخوان اندرویدی
گزارش معاملات فصلی را به چه طریقی میتوان برای سازمان مالیاتی ارسال نمود؟
برای ارسال این گزارش، دو روش آفلاین و آنلاین در نظر گرفته شده است.
الف. روش آنلاین یا برخط
این روش برای مؤدیانی است که در سامانه الکترونیکی ثبتنام مودیان، ثبت نام کرده و کد کاربری و رمز عبور را دریافت کردهاند. بنابراین تنها نیاز است اطلاعات لازم برای هر یک از گزارشهای مد نظر را در فرمهای مربوطه وارد و آن را در سیستم ثبت نمایند. البته تنها یک بار امکان ویرایش اطلاعات برای کاربران در نظر گرفتهشده است. گزارشهایی که میتوان به روش برخط در سیستم ثبت نمود عبارتند از:
- گزارش خرید
- گزارش فروش
- اطلاعات پرداخت قراردادها
- گزارش دریافت قراردادها
- گزارش امتناع برای پیش از سال ۱۳۹۵
- گزارش عرضه به مصرف کننده نهایی برای سال ۱۳۹۵
- گزارش واردات
- گزارش صادرات
- گزارش حق العملکاری و مدیریت پیمان
- گزارش اجاره
- گزارش پیش فروش
ب. روش آفلاین یا غیر برخط
در این روش باید مؤدیان با مراجعه به سامانه سازمان مالیاتی، نرم افزار صورت معاملات فصلی به نام TTMS را دانلود و نصب کنند. پس از ورود و ثبت اطلاعات در نرم افزار و با اتصال به اینترنت و از طریق نرم افزار لیست معاملات فصلی را برای سازمان مالیاتی ارسال نمایند. در مقاله صورت معاملات فصلی چیست؟ با تعریف و اهمیت گزارشهای معاملات فصلی آشنا شدیم. از آنجا که ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم به طور کامل به این گزارش پرداخته است، قوانین و تبصرههای آن را بررسی کردیم تا با تمام نکاتی که باید برای ارسال گزارش معاملات فصلی رعایت کنید، آشنا شویم.
بیشتر مطالعه کنید: نرم افزار تولید و بهای تمام شده