مالیات تصاعدی چیست؟

مالیات تصاعدی نوعی سیستم مالیات بر درآمد است، و به گونه‌ای تنظیم می‌شود که افرادی با درآمد بالاتر باید درصد بیشتری از درآمد خود را نسبت به افرادی که درآمد پایین‌تری دارند، به عنوان مالیات بپردازند. از لحاظ تاریخی، مالیات تصاعدی توسط اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی از کارل مارکس تا آدام اسمیت حمایت شده است. با این حال، این سیستم مالیاتی مخالفانی نیز دارد.  مخالفان این سیستم معتقد هستند که مالیات تصاعدی یک سیاست منفی است؛ زیرا باعث کاهش نرخ کلی پس انداز می‌شود، و مردم را تشویق می‌کند که به کشورهایی با سیاست‌های مالیاتی که برای ثروتمندان مطلوب‌تر است مهاجرت کنند و یا سرمایه‌گذاری‌های خود را در آن کشورها انجام دهند، و همچنین مردم را از کار کردن برای کسب درآمد بیشتر دلسرد می‌کند زیرا مجبور به پرداخت مالیات بیشتر خواهند شد. البته بیشتر کشورهای جهان برای آن که بتوانند عدالت را برقرار کنند این سیستم مالیاتی را اجرا می‌کنند از جمله ایران. پارمیس در این مقاله سعی دارد تا توضیح کاملی را در مورد این سیستم مالیاتی بیان کند.

مالیات تصاعدی چیست؟

مالیات تصاعدی به این معناست که در هر جامعه‌ی، کسانی که درآمد یا دارایی بیشتری دارند باید نرخ بالاتری مالیات بپردازند. این سیستم مالیاتی به گونه‌ای طراحی شده است که عادلانه‌ باشد تا بار مالیاتی بر دوش کسانی گذاشته شود که توانایی پرداخت آن را دارند.

در این سیستم مالیاتی، درآمدها به پله‌های متفاوت تقسیم می‌شوند، در ایران اولین پله همیشه نرخ 0% مالیات را دارد و پله‌های بعدی که از 2 تا 5 هستند که برای سال 1402 نرخ مالیات از 10% به 30% تصاعد داشته است. همان طور که در جدول زیر آمده است:

اکنون با مثالی بیان خواهیم کرد که افراد در پله‌های مختلف درآمدی چگونه مالیات پرداخت می‌کنند.

مثال: فرض کنید در سال 1402 در کارخانه x علی در سمت آبدارچی 9 میلیون تومان مالیات دریافت می‌کند، حسن به عنوان مدیر مالی شرکت 30 میلیون تومان حقوق می‌گیرد حال با هم به دست می‌آوریم هر کدام از این افراد چقدر باید مالیات بپردازند؟

علی :  0 تومان مالیات می‌پردازد چون در پله اول قرار دارد و اگر از پس مخارج زندگی بر بیاید هنر کرده چه برسد مالیات بدهد 

حسن : با حقوق 30 میلیون در پله چهارم است بنابر این نرخ مالیات 20% می‌باشد، اما باید به این نکته توجه داشته باشید که ابتدا میزان معافیت از حقوق وی کم و سپس در نرخ مالیات پله مورد نظر ضرب می‌شود.

 (30 میلیون تومان – 23 میلیون تومان) * 20% + ( 23 میلیون تومان – 14 میلیون تومان) *15% + ( 14میلیون تومان -10میلیون تومان) * 10 = 3150000 تومان 

پس حسن باید سه میلیون و صد و پنجاه هزار تومان مالیات بپردازد.

انواع مالیات تصاعدی کدام است؟

در قانون مالیاتهای کشور، 4 نوع مالیات وجود دارند که به صورت تصاعدی هستند:

• مالیات بر درآمدهای سرمایه‌گذاری
• مالیات بر بهره‌های کسب شده
• مالیات بر درآمدهای اجاره
• مالیات بر مستغلات

خبرنامه پارمیس را از دست ندهید!

هر هفته محتوای اختصاصی و جدیدترین اخبار، مقالات آموزشی حسابداری، مالی و مدیریتی را برای شما میفرستیم.

عضویت

• مالیات بر درآمد سرمایه‌

این نوع مالیات مشمول عایدی می‌شود که از فروش دارایی‌های غیر تولیدی کسب می‌گردد. این دارایی‌ها می‌توانند شامل زمین، مسکن، سهام، طلا، عتیقه‌جات، آثار هنری و غیره باشد. باید به این نکته توجه داشته باشید که، زمانی درآمد حاصل از فروش دارایی مشمول مالیات است که آن دارایی به فروش برسد و تا زمانی که در اختیار مالک است و به فروش نرساند هیچ گونه مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد. از مهمترین مالیات بر درآمد سرمایه، می‌توان از مالیات بر درآمد فروش مسکن و سهام نام برد.

• مالیات بر بهره کسب شده

برخی از افرادی که توانایی پس انداز دارند و پولهای خود را در بانک نگه می‌دارند به آنها سود سپرده یا همان بهره تعلق می‌گیرد که به این سود سپرده اگر از مبلغی که طبق قانون ذکر شده است بیشتر بود، مشمول مالیات است.

• مالیات بر درآمد اجاره

این نوع مالیات همان گونه که از نامش مشخص است بر درآمدی که از اجاره دادن املاک کسب می‌گردد؛ اما باید به این نکته نیز توجه داشت که هزینه‌های ساخت و ساز از آن کم می‌شود، اما پس از آن، مشمول مالیات تصاعدی می‌شود.

• مالیات بر مستغلات

در این نوع از مالیات، فردی که مستغلاتی را از شخص متوفی به ارث می‌برد اگر از مبلغی بیشتر شود شامل مالیات خواهد بود.

مزایای استفاده از سیستم مالیاتی تصاعدی

بدون شک دلیل این که اکثر کشورهای جهان از سیستم مالیاتی تصاعدی در بیشتر بخشها استفاده می‌کنند، مزایای این سیستم است که در زیر به آنها اشاره خواهیم داشت:

• برابری و انصاف بیشتر

یکی از مزایای اولیه مالیات تصاعدی این است که، برابری و انصاف را در توزیع بار مالیاتی ایجاد می‌کند. تحت یک سیستم مالیاتی تصاعدی، ثروتمندترین افراد و شرکت ها ملزم به پرداخت سهم بیشتری از درآمد خود در مالیات نسبت به کسانی هستند که درآمد کمتری دارند. این بدان معناست که بار مالیاتی به طور مساوی در سراسر جامعه توزیع می‌شود و کسانی که توانایی پرداخت هزینه بیشتری را دارند سهم بیشتری از این بار را به دوش می‌کشند.

• کاهش نابرابری درآمد

مالیات تصاعدی نیز ابزار مؤثری برای کاهش نابرابری درآمدی است. هنگامی که ثروت در دست افراد معدودی متمرکز می‌شود، می‌تواند منجر به نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی شود، به طوری که برخی افراد نسبت به دیگران به فرصت ها و منابع بیشتری دسترسی دارند. با وضع مالیات بر افراد پردرآمد با نرخ بالاتر، مالیات تصاعدی می‌تواند به توزیع مجدد ثروت و کاهش نابرابری درآمد کمک کند و عدالت را در جامعه به وجود آورد.

• درآمد بیشتر برای برنامه‌های دولتی کسب می‌شود

مزیت دیگر مالیات تصاعدی این است که می تواند درآمد بیشتری برای برنامه ها و خدمات دولتی ایجاد کند. وقتی ثروتمندترین افراد و شرکتها ملزم به پرداخت درصد بیشتری از درآمد خود به عنوان مالیات باشند، این موضوع می‌تواند منجر به افزایش قابل توجه درآمد دولت شود. سپس می‌توان از این درآمد برای تأمین بودجه برنامه‌های مهمی مانند مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و زیرساختی استفاده کند، که به نفع همه اعضای جامعه است.

• ثبات اقتصادی

مالیات تدریجی همچنین می تواند با فراهم کردن منبع درآمد پایدار دولت، ثبات اقتصادی بیشتر را ارتقا دهد. در زمان‌های رکود اقتصادی، زمانی که درآمدهای مالیاتی احتمالاً کاهش می‌یابد، مالیات تصاعدی می‌تواند به حفظ جریان ثابت درآمد به دولت کمک کند و تضمین کند که برنامه‌ها و خدمات مهم همچنان تأمین می‌شوند.

• کاهش کسری بودجه

یکی دیگر از مزایای این سیستم مالیاتی آن است که می‌تواند به کاهش کسری بودجه دولت کمک کند. زمانی که دولت درآمد بیشتری از افراد پردرآمد اخذ می‌کند، می‌تواند از این درآمد برای کاهش کسری بودجه استفاده کند که باعث به ثبات اقتصاد و ارتقای رشد اقتصادی بلندمدت خواهد بود.

• هزینه‌های مصرف افراد جامعه باعث تحریک اقتصاد کشور شود

این نوع مالیات همچنین می‌تواند با ترویج برابری درآمد، باعث شود که افراد کم درآمد و اشخاص با درآمد متوسط پول خود را برای کالاها و خدماتی خرج کنند که می‌تواند به تحریک اقتصاد و ایجاد شغل کمک کند.

• افزایش کارآفرینی

مالیات تصاعدی همچنین می‌تواند با تامین منابع برای کسب و کارهای کوچک و استارت آپ ها، کارآفرینی را تشویق کند. با وضع مالیات بر افراد پردرآمد با نرخ بالاتر، دولت می‌تواند درآمد بیشتری برای سرمایه گذاری در برنامه‌هایی که از کارآفرینی حمایت می کنند، وام پرداخت کند.

سخن پایانی

بدون شک مالیات تصاعدی یکی از عادلانه‌ترین سیستمهای اخذ مالیات می‌باشد، زیرا باعث می‌شود تا بار مالیاتی کشور بر دوش کسانی قرار گیرد که درآمد بیشتری دارند. دولت با استفاده از این مالیاتها قادر خواهد بود تا خدمات بهداشتی، آموزشی و غیره را برای تمام افراد جامعه فراهم کند، البته این موضوع مستلزم آن است که بودجه دولت از کسری رنج نکشد تا دولت مجبور نباشد از مالیات پرداختی افراد به جای رسیدگی به نیازهای مردم و ایجاد زیرساخت‌ها، کسری بودجه خود را فراهم کند. پارمیس در این مقاله سعی داشت توضیح کاملی در مورد مالیات تصاعدی بیان کند.

سوالات متداول