نرخ بازده داخلی (IRR) چیست؟

پارمیس در این مقاله سعی دارد تا توضیح کاملی در مورد نرخ بازده داخلی ارائه دهد اما از آن جایی که این مفهوم ارتباط مستقیمی با ارزش خالص فعلی (NPV) دارد از این رو پیشنهاد می‌شود ابتدا مقاله‌ی پارمیس با همین عنوان خوانده شود.

نرخ بازده داخلی Internal Rate of Return چیست؟

سرمایه گذاران از معیارهای مختلفی برای ارزیابی ریسک استفاده می‌کنند و تصمیم می گیرند که کدام سرمایه گذاری ارزش زمان و تلاش آنها را دارد. نرخ بازده داخلی را می توان برای ارزیابی انواع سرمایه گذاری ها استفاده کرد. اگر بخواهیم به زیان ساده توضیح دهیم نرخ بازده داخلی روشی برای مقایسه ارزش آتی یک سرمایه گذاری، که گویی به ریال امروزی ارزش گذاری شده است. با محاسبه ارزش سرمایه گذاری در آینده، و همچنین ارزش آن در بازار امروز و مقایسه آن با میزان سرمایه گذاری خود، می توانید ریسک سرمایه گذاری را مشخص کنید.

هدف نهایی IRR شناسایی نرخ تنزیل است. ابتدا برای آن دسته از خوانندگانی که ممکن است با مفهوم “نرخ تنزیل”  آشنا نباشند و یا فراموش کرده باشند باید بگوییم، مقدار نرخ تنزیل در واقع میزان افت و کاهشی است که ارزش یک سرمایه در طول زمان نسبت به ارزش امروز آن کسب می‌کند. در واقع نرخ تنزیل را با این مفهوم که “هر یک تومان امروز از، هر یک تومان فردا بیشتر ارزش دارد” تبعیت می‌کند.

زمانی که از طریق IRR توانستیم نرخ تنزیل را شناسایی کنیم آنگاه ارزش فعلی مجموع جریان‌های نقدی اسمی سالانه را برابر با خالص سرمایه‌گذاری اولیه می‌کنیم. برای شناسایی بازده مورد انتظار می‌توان از چندین روش استفاده کرد، اما IRR اغلب برای تجزیه و تحلیل بازده بالقوه پروژه جدیدی که یک شرکت در نظر دارد انجام دهد ایده‌آل تر است.

نرخ بازده داخلی (IRR) یکی از شاخص‌های مهم مالی است که در ارزیابی سودآوری سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های اقتصادی استفاده می‌شود. این مفهوم ارتباط مستقیمی با نرم‌افزار حسابداری دارد، زیرا یکی از کاربردهای اصلی نرم‌افزارهای حسابداری، تحلیل مالی و تصمیم‌گیری بهتر برای مدیریت منابع مالی است.

چگونه نرخ بازده داخلی (IRR) در نرم‌افزار حسابداری کاربرد دارد؟

1. تحلیل سرمایه‌گذاری‌ها
   نرم‌افزار حسابداری می‌تواند نرخ بازده داخلی را برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری مختلف محاسبه کند و به مدیران کمک کند تا تصمیم بگیرند که آیا یک سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی دارد یا نه.
2. مدیریت جریان‌های نقدی
   محاسبه نرخ بازده داخلی نیاز به بررسی دقیق جریان‌های نقدی ورودی و خروجی دارد. نرم‌افزار حسابداری با ردیابی تراکنش‌های مالی و ارائه گزارش‌های مالی به کاربران کمک می‌کند تا داده‌های دقیق‌تری برای محاسبه IRR داشته باشند.
3. مقایسه گزینه‌های مالی
   بسیاری از شرکت‌ها برای انتخاب بین پروژه‌های مختلف، نرخ بازده داخلی را معیار اصلی خود قرار می‌دهند. نرم‌افزار حسابداری می‌تواند چندین پروژه را به‌طور همزمان تحلیل کرده و بهترین گزینه را پیشنهاد دهد.
4. تصمیم‌گیری در مورد وام‌ها و تأمین مالی
   نرخ بازده داخلی در تصمیم‌گیری‌های تأمین مالی نقش مهمی دارد. اگر نرخ بازده داخلی یک پروژه از نرخ بهره وام بیشتر باشد، نشان‌دهنده سودآوری آن است. نرم‌افزار حسابداری می‌تواند این مقایسه را انجام دهد و پیشنهادهای مالی مناسبی ارائه دهد.
5. گزارش‌گیری و تحلیل مالی
   نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته می‌توانند گزارش‌های تحلیلی و نمودارهای IRR را ارائه دهند که به مدیران کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری بهتری داشته باشند.

معمولا چه افرادی از نرخ بازده داخلی استفاده می‌کنند؟

صاحبان مشاغل و مدیران اغلب از نرخ بازده داخلی برای مقایسه گزینه های سرمایه گذاری یا انجام پروژهای جدید استفاده می‌کنند. برای مثال، فرض کنید شرکتی در حال تصمیم گیری بین خرید تجهیزات برای تولید یک محصول در دوره‌ی محدود، و یا سرمایه گذاری همان مقدار در یک سرمایه گذاری متفاوت است. آن‌ها می‌توانند IRR هر کدام از این گزینه‌ها را برای تعیین اینکه کدام انتخاب بهتر است مقایسه کنند.

IRR معمولا برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

در کسب و کارهای مختلف، چه کوچک و چه بزرگ، یکی از سناریوهای رایج برای استفاده از نرخ بازده داخلی، مقایسه سودآوری ایجاد عملیات جدید با توسعه عملیات موجود است. به عنوان مثال، یک شرکت تولید انرژی ممکن است از IRR برای تصمیم‌گیری در مورد افتتاح یک نیروگاه جدید یا بازسازی و توسعه نیروگاه موجود استفاده کند. در حالی که هر دو پروژه می‌توانند برای شرکت ارزش بیافزایند، این احتمال وجود دارد که یکی از آن‌ها، تصمیم منطقی‌تری باشد که توسط IRR تجویز شده است.

IRR همچنین برای شرکت‌هایی که قصد خرید سهام را دارند، در ارزیابی برنامه‌های خرید سهام مفید است. بدیهی است، اگر شرکتی بودجه قابل توجهی را برای خرید مجدد سهام خود اختصاص دهد، آنگاه تجزیه و تحلیل باید نشان دهد که سهام خود شرکت سرمایه گذاری بهتری است (یعنی دارای IRR بالاتری) نسبت به هر استفاده دیگری از وجوه، مانند ایجاد مراکز فروش جدید یا خرید سهام شرکت های دیگر.

افراد معمولی نیز می‌توانند هنگام تصمیم گیری مالی از IRR استفاده کنند. به عنوان مثال، هنگام ارزیابی بیمه نامه‌های مختلف با استفاده از حق بیمه و مزایای آن؛ آن بیمه‌ی که بهتر است که IRR بالاتری دارد، بهتر است اما باید به این موضوع نیز دقت داشته باشیم که این بیمه‌ها باید سیاست‌های یکسانی را دنبال کنند.

خبرنامه پارمیس را از دست ندهید!

هر هفته محتوای اختصاصی و جدیدترین اخبار، مقالات آموزشی حسابداری، مالی و مدیریتی را برای شما میفرستیم.

عضویت

فرمول نرخ بازده داخلی و نحوه محاسبه آن

فرمول IRR به صورت زیر است:

برای به دست آوردن نرخ بازده داخلی باید 4 مرحله را انجام دهیم

• با استفاده از فرمول، NPV  را برابر با صفر قرار می‌دهیم و نرخ تنزیل را که IRR است، حل می‌کنیم.
• سرمایه گذاری اولیه همیشه منفی است زیرا نشان دهنده یک جریان خروجی است.
• هر جریان نقدی بعدی می‌تواند (Ct) مثبت یا منفی باشد، بسته به تخمین‌هایی که پروژه به عنوان تزریق سرمایه در آینده ارائه می‌کند، دارد.
• به دلیل ماهیت فرمول، IRR را نمی‌توان به راحتی به صورت تحلیلی محاسبه کرد و در عوض باید از طریق تکرار آزمون و خطا یا با استفاده از نرم افزار برنامه ریزی شده مانند اکسل IRR را محاسبه شود. به بیانی دیگر هر دفعه نرخی را در مورد IRR در نظر می‌گیریم و در فرمول قرار می‌دهیم و حل می‌کنیم اگر NPV برابر با صفر شد آنگاه نرخ بازده داخلی مورد نظر به دست می‌آید.

حال برای درک بهتر مثالی می‌زنیم:

” فرض کنید که پروژه‌ی قرار است 1000 تومان سرمایه‌گذاری اولیه داشته باشد، و از سال اول تا چهارم هر ساله 400 تومان سود دریافتی از این سرمایه‌گذاری کسب می‌کند، حال می‌خواهیم بدانیم IRR این پروژه چند است؟ “

مسئله مطرح شده را می‌توان به صورت زیر هم نوشت:

اکنون به حل مسئله می‌پردازیم همان طور که در بالا گفته شد برای به دست آوردن IRR، نرخ بازده‌ی (r) را به صورت تخمینی در نظر می‌گیریم و با به دست آوردن ارزش فعلی و سپاس کم کردن از سرمایه‌گذاری اولیه که NPV به دست می‌آید. اگر ارزش خالص فعلی (NPV) برابر با صفر شد آن نرخ بازده که تخمین زدیم همان IRR ما می‌باشد اما اگر NPV منفی شد باید نرخ بهره کمتری را در نظر بگیریم، و چنان چه NPV مثبت شد باید نرخ بهره بالاتری را تخمین بزنیم آن چه گفته شد در زیر به صورت عملی خواهیم دید:

ابتدا r را برابر با 20% تخمین می‌زنیم و مسئله را حل می‌کنیم:

بنابر این IRR ما نمی‌تواند برابر 20% باشد چون NPV برابر با صفر نشد

حال تخمین دیگری می‌زنیم، از آن جا که NPV ما مثبت شد باید نرخ بهره کمتری را در نظر بگیریم فرض می‌کنیم r=25%

از آن جا که r=20% به ما NPV مثبت داد و r=25% به ما NPV منفی داد عددی بین این دو را تخمین می‌زنیم تا ببینیم NPV صفر می‌شود یا خیر:

حال در نظر می‌گیریم r=24%

باز هم NPV ما برابر با صفر نشد و چون منفی شد این دفعه r کمتر از 24% را در نظر می‌گیریم فرض می‌کنیم r= 22%

از آن جا که با r برابر با 24% ، NPV برابر با صفر شده است بنابراین نرخ بازده داخلی (IRR) برابر با 24% است.

در این مسئله برای درک بهتر مفهوم نرخ بازده داخلی تنها یک پروژه را بررسی کردیم، اما باید بدانیم معمولا از IRR برای مقایسه دو پروژه استفاده می‌شود و هر چقدر بیشتر باشد بهتر است.

 ایرادات و محدودیت‌های نرخ بازده داخلی (IRR) چیست؟

محاسبه IRR در واقع مستلزم پیش‌بینی آینده، که این پیش‌بینی به عوامل خارجی مربوط می‌باشد که این تخمین و پیش‌بینی باز لحاظ صحیح بودن با چالش روبه‌رو است به خصوص در کشور تورم زده‌ای چون ایران. محاسبه IRR همان طور که دیدین ساده است؛ زیرا مقدار وجه نقدی را که به سرمایه گذاری وارد می‌شود و مقدار پول نقدی که از سرمایه گذاری در طول عمر آن خارج می‌شود را منعکس می‌کند. با این حال، پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی اغلب مفروضات بزرگی مانند کل هزینه‌های پروژه، نرخ‌های بهره آتی و شرایط بازار را پنهان می‌کند. این مفروضات ناگزیر شامل مقدار زیادی ذهنیت انسانی است و بنابراین نه تنها دارای پتانسیل خطا، بلکه سوگیری نیز می‌باشد.به عبارت دیگر، با استفاده از مفروضات بسیار خوش بینانه در مورد آینده، نشان دادن IRR پیش بینی شده بسیار آسان است؛ در حالی که یک رویکرد محافظه کارانه تر ممکن است به طور چشمگیری بازده بالقوه تخمینی را کاهش دهد.

برای مثال هر سرمایه گذار با تجربه املاک به شما خواهد گفت که تعداد کمی از سرمایه گذاری ها دقیقاً طبق برنامه پیش می‌روند. سرمایه گذاری که نیاز به ساخت و ساز واقعی دارد، به ویژه در برابر تغییرات بزرگ پیش بینی نشده، در بودجه و زمان آسیب پذیر است. آب و هوای بد که باعث تاخیرهای مجاز می‌شود برنامه را هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به عقب می‌اندازد. یک پیمانکار فرعی از کار خارج می‌شود یا کار ساختاری غیرمنتظره‌ی پیدا می‌شود که هزینه‌ها می‌تواند به سرعت افزایش یابد. با این حال، تعداد کمی از سرمایه گذاران این نوع رویدادهای غیرقابل پیش بینی را در پیش بینی‌های خود لحاظ می‌کنند، در عوض بر مدل‌هایی تکیه می‌کنند که فرض می‌کنند همه چیز تا حد امکان روان پیش می‌رود.

اگرچه اکثر سرمایه گذاران سعی می‌کنند بر اساس رویدادهای گذشته و بهترین تخمین‌های خود از آینده تصمیم گیری کنند، تاریخ همچنین به ما نشان داده است که عملکرد گذشته نشان دهنده نتایج آینده نیست. به خصوص برای پروژه‌های بلندمدت، نرخ بهره می‌تواند به‌طور چشمگیری در طول عمر سرمایه‌گذاری نوسان داشته باشد و تاثیر زیادی بر ارزش نهایی یک سرمایه‌گذاری در آینده داشته باشد.

سخن پایانی

پارمیس در این مقاله سعی داشت تا در مورد مفهوم نرخ بازده داخلی توضیح دهد، فرمول و نحوه محاسبه آن را بیان کند و معایب آن را نیز بازگو کند. چنان چه این مقاله را بخوانید و بخشی از آن را متوجه نشدید پیشنهاد می‌شود تا مقاله ارزش خالص فعلی که در سایت پارمیس قرار دارد را ابتدا بخوانید زیرا تا مفهوم NPV را ندانید نمی‌توانید از درک درستی از IRR برسید.

سوالات متداول