مالیات بر ارزش افزوده : انتقال مالیات به مصرف کننده

چند سالی است که مالیات بر ارزش افزوده از اقلام ثابت در فاکتورهای خرید شده است. این مالیات از مهم ترین انواع مالیات غیرمستقیم است که مصرف کننده نهایی موظف به پرداخت آن و از هزینه های قابل قبول سازمان مالیاتی است و از آنجا که طیف گسترده ای از کالاها و خدمات را شامل می شود به عنوان منبع بسیار مهم برای تأمین بودجه مورد نیاز دولت شناخته شده است. در این مقاله قصد داریم به تعریف مالیات بر ارزش افزوده، نحوه محاسبه و پرداخت آن و وظایف مؤدیان بپردازیم.

مالیات بر ارزش افزوده به چه معنا است؟

در هر جامعه ای ابزار و امکانات راه اندازی کسب وکار و رسیدن به درآمد و سود توسط دولت آن برای مردم فراهم می شود. به همین دلیل بر اساس قانون، افراد جامعه موظف به پرداخت هزینه بهره وری از امکانات و منابع کشور به دولت هستند. این هزینه تحت عنوان مالیات مستقیم و غیرمستقیم، تعیین و پرداخت می شود. البته گفتنی است مالیات به عنوان یک منبع درآمدی مهم برای دولت ها معرفی شده است که منابع مالی لازم برای اجرایی کردن تعهدات دولت و فراهم آوردن امکانات و خدمات رفاهی بیشتر برای افراد جامعه را تأمین می کند.

به گونه ای که در برخی کشورها 90 تا 98 درصد بودجه دولت از طریق اخذ مالیات تامین می شود و افراد جامعه نیز با پرداخت آن هیچ مشکلی ندارند. مالیات به انواع مالیات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود که افراد و مشاغل مختلفی مشمول این قوانین می شوند. یکی از مالیات های غیرمستقیم تعیین شده که در سال های اخیر در ایران اهمیت بسیاری پیدا کرده است، مالیات بر ارزش افزوده است.

بر اساس ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت میان ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری شده در یک دوره معین را با ارزش افزوده بیان می کنند. در واقع ارزش افزوده، مربوط به یک کالا یا خدمت نمی شود و فرآیند تولید یا ارائه آن خدمت را شامل می شود. حال مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است که در تمامی مراحل تولید دریافت می شود و وظیفه پرداخت آن بر عهده مصرف کننده است که در هنگام خرید کالا یا خدمات همراه با مبلغ کالا آن را می پردازد.

مطالعه بیشتر: برنامه حسابداری

اگر دقت کرده باشید در فاکتور خرید رستوران ها، مبلغی به عنوان ارزش افزوده به هزینه غذای سفارش شده شما اضافه می شود، که این مبلغ همان مالیات ارزش افزوده است و توسط شما به عنوان مصرف کننده نهایی پرداخت می شود. بنابراین فروشنده کالا و خدمات موظف است این مالیات را جمع آوری و در زمان های تعیین شده در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد.

نکته : لازم است مجدد اشاره کنیم که مالیات بر ارزش افزوده، یک مالیات چند مرحله ای است که در هر کدام از مراحل تعریف شده در فرایند تولید تا مصرف نهایی، بسته به ارزش ایجاد شده، مشمول مالیات می شود. اما خرید کالاها و خدمات واسطه ای از پرداخت مالیات معاف بوده و تنها مصرف کننده نهایی موظف به پرداخت مالیات ارزش افزوده ایجاد شده برای محصول است.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده دو روش تفریقی و تجمعی تعریف شده است که هر کدام از این روش‌ها خود در دو روش مستقیم و غیرمستقیم توضیح داده شده اند. توضیح تمام این روش ها از حوصله این مقاله خارج است، بنابراین تنها روش مورد استفاده در قانون مالیات ایران را توضیح می دهیم.

در ایران از روش تفریقی غیرمستقیم برای محاسبه و پرداخت مالیات استفاده می‌شود. این روش را می‌توان این‌گونه توضیح داد که فرض کنید تولیدکننده به هنگام خرید مواد اولیه مورد نیاز خود، 9% ارزش افزوده مربوط به مواد اولیه را در کنار فاکتور خرید خود پرداخت می‌کند. محصول مد نظر خود را تولید و آن را با احتساب 9% مالیات (برای ارزش اضافه شده در مرحله تولید) به خرده فروشان می فروشد.

در اینجا تولیدکننده مالیات را دریافت کرده است که می بایست در زمان مقرر مالیات های جمع آوری کرده را به سازمان امور مالیات بپردازد. بر اساس قانون تولیدکننده موظف است، اختلاف مالیاتی که از مشتری خود دریافت کرده است با مالیاتی که به هنگام خرید مواد اولیه به فروشنده پرداخت کرده است را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد.

این رویه برای خرده فروشان نیز صدق می کند. یعنی خرده فروشان به هنگام فروش محصول نهایی به مصرف کننده، می بایست نرخ مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه و از مصرف کننده دریافت کند؛ و هنگام واریز کردن ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی، مبلغی که خود به عنوان مالیات در هنگام خرید از تولیدکننده پرداخته است را کم کرده و مبلغ مازاد را به حساب سازمان مالیات واریز نماید. به این ترتیب بار مالیات بر ارزش افزوده بر دوش مصرف کننده نهایی است و واسطه های موجود در فرآیند تولید تا توزیع کالا مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نمی شوند.

حتما بخوانید: نرم افزار انبار داری

بنابراین اگر بخواهیم در قالب فرمول این روش محاسبه نرخ مالیات را نشان دهیم می بایست اینگونه بنویسیم که:

مالیات بر ارزش افزوده = (ارزش محصول خروجی)*نرخ مالیات – (ارزش محصول ورودی)* نرخ مالیات

یعنی در هر مرحله مالیات کل فروش محاسبه و میزان مالیات پرداخت شده در مرحله قبل از آن کسر می شود.

بخش حسابداری چگونه می تواند مالیات بر ارزش افزوده را در بخش فاکتور نرم افزار حسابداری ثبت کند؟

آنچه تا اینجا گفتیم مباحث کلی در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده است. از آنجا که یکی از وظایف حسابداری ثبت فاکتورهای خرید و فروش در دفاتر روزنامه و یا نرم افزار حسابداری است، حسابدار می بایست اطلاعات فاکتور و میزان مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه و به صورت کامل فاکتور را ثبت کند.

در اینجا این سوال پیش می آید که اگر در فاکتور میزان مالیات بر ارزش افزوده به صورت جداگانه محاسبه نشده و مبلغ کلی در آن نوشته شده باشد، حسابدار به چه روشی می تواند میزان مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه و آن را در نرم افزار ثبت نماید؟ مبلغی که در فاکتور خرید یا فروش نوشته می شود، مجموع خالص فروش و ارزش افزوده است. ارزش افزوده به میزان 9درصد مبلغ فاکتور است که از مجموع شش درصد مالیات ارزش افزوده و سه درصد عوارض بر ارزش افزوده، حاصل می شود.

مبلغ فاکتور = اصل مبلغ بدون مالیات + مالیات بر ارزش افزوده + عوارض بر ارزش افزوده

حال برای محاسبه میزان ارزش افزوده یک فاکتور، می توانیم مبلغ کل فاکتور را تقسیم بر عدد  109درصد کنیم. عدد حاصل همان اصل مبلغ بدون مالیات است.

البته اگر اصل مبلغ را داشته باشید و بخواهید میزان ارزش افزوده آن مبلغ را محاسبه کنید باید اصل مبلغ را در مقدار 9 درصد ضرب کنید. عدد حاصل همان مبلغی است که به فاکتور و تحت عنوان ارزش افزوده اضافه می شود. به عنوان مثال فرض کنید فاکتوری به مبلغ کلی بیست میلیون صادر شده است که شما باید میزان ارزش افزوده را محاسبه و به صورت جداگانه در نرم افزار ثبت کنید. برای اینکه میزان مبلغ اولیه را محاسبه کنید باید مبلغ کلی فاکتور را تقسیم بر 109درصد کنید.

20,000,000 / 109% = 18,348,624

حال برای اینکه میزان ارزش افزوده را محاسبه کنید، مبلغ اولیه حاصل را باید در 9درصد ضرب کنید تا میزان ارزش افزوده محاسبه شده در فاکتور را به دست آورید.

18,348,624 X 9% = 1,651,376

حال اگر بخواهید میزان مالیات بر ارزش افزوده و عوارض ارزش افزوده را به دست آورید باید همین روش را برای اعداد 106درصد و شش درصد (محاسبه مالیات بر ارزش افزوده) و 103درصد و سه درصد را برای محاسبه عوارض ارزش افزوده انجام دهید.

بیشتر بدانید: پایانه فروشگاهی چیست؟

چه کالاهایی معاف و یا مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

به صورت کلی می توان گفت تمام خدمات و کالاهایی که در ایران به فروش می رسند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند ولی چند مورد استثنا نیز برای این قانون در نظر گرفته شده است. موارد معاف از مالیات بر ارزش افزوده:

• کالاهایی که به خارج از کشور صادر می شوند، به دلیل ارز آوری و در نتیجه رونق اقتصادی از این مالیات معاف شده اند.
• محصولات کشاورزی فرآوری نشده
• دام و طیور زنده و انواع کود، سم و بذر و نیز خوراک دام و طیور
• تمام کالاهای اساسی مانند برنج، روغن، گوشت، شکر، حبوبات، شیر، پنیر و سویا
• انواع دارو و لوازم مصرفی درمانی
• و موارد دیگر

به عنوان استثناء لازم است بدانید نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای سیگار 12% و برای سوخت هواپیما 20% است.

نحوه پرداخت مالیات ارزش افزوده

همان طور که گفتیم، وظیفه دریافت مالیات بر عهده واحدهای اقتصادی است که گواهی ارزش افزوده را دارا هستند. در واقع بدون داشتن گواهی ارزش افزوده، محاسبه و دریافت آن در فاکتورهای فروش کاری خلاف قانون به شمار می رود. در مقاله “برای داشتن گواهی ارزش افزوده چه باید کرد؟” به طور مفصل در این زمینه توضیح داده ایم. بر اساس قانون واحدهای اقتصادی موظف هستند هر سه ماه اظهارنامه ارزش افزوده را ارسال و از این طریق مالیات بر ارزش افزوده محاسبه شده را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. بدین منظور مودیان مالیاتی موظف هستند اظهارنامه ارزش افزوده را از طریق سامانه یکپارچه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس www.evat.ir حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ انقضاء هر دوره ثبت کنند. برای تکمیل فرایند می بایست از بخش اظهارنامه، تسلیم اظهارنامه عادی را انتخاب و پس از ورود نام کاربری و رمز عبور خود، اطلاعات مرتبط به سال و دوره مد نظر برای تکمیل اظهارنامه ارزش افزوده را تعیین نمایند. در نهایت به واسطه ثبت اطلاعات مورد نیاز در هر مرحله، قبض پرداخت مالیات صادر می‌شود که می‌بایست از طریق درگاه های بانک ملی این قبض پرداخت شود.

مشمولین ثبت نام مالیات ارزش افزوده

قانون مالیات بر ارزش افزوده از از ابتدای مهر 1387 در ایران اجرایی شد که مشمولان ثبت نام گواهی ارزش افزوده در هفت طبقه تقسیم و لیست آنها در چند مرحله اعلام شد. لیست مشمولان و دوره های زمانی اعلام این لیست در زیر آورده شده است.

اولین مرحله فراخوان در تاریخ 1/7/1387

1. كليه وارد كنندگان
2. كليه صادر كنندگان
3. كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳۸۶ سه ميليارد ريال يا بيشتر بوده است
4. كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در پنج ماهه آغازين سال ۱۳۸۷، يك ميليارد و دويست پنجاه ميليون ريال يا بيشتر بوده است

دومین مرحله فراخوان در تاریخ 1/7/1388

1. كارخانه‌ها و واحدهاي توليدي كه براي آنها جواز تأسيس و پروانه‌ي بهره‌برداري از وزارتخانه‌ي ذيربط صادر شده يا مي‌شود
2. بهره‌برداران معادن
3. ارائه دهندگان خدمات حسابرسي، حسابداري و دفترداري و همچنين خدمات مالي
4. حسابداران رسمي شاغل و موسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي ايران
5. ارائه دهندگان خدمات مديريتي و مشاوره‌اي
6. ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتيك، رايانه‌اي اعم از سخت افزاري، نرم افزاري و طراحي سيستم
7. متل‌ها و هتل‌هاي سه ستاره و بالاتر
8. بنكداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، واسطه‌هاي مالي، نمايندگان توزيع كالاهاي داخلي و وارداتي و صاحبان انبارها
9. نمايندگان موسسه‌هاي تجاري و صنعتي، اعم از داخلي و خارجي
10. مؤسسات حمل و نقل موتوري و باربري داراي مجوز از مراجع ذيربط، زميني، دريايي و هوايي باربري (به استثناء واحدهايي كه صرفاً به امر حمل و نقل مسافر اشتغال دارند)؛
11. مؤسسات مهندسي و مهندسي مشاور
12. مؤسسات تبليغاتي و بازاريابي

حتما بدانید: نرم افزار CRM

سومین مرحله فراخوان در تاریخ 1/1/1389

تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که در دو مرحله قبل مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده اند، به این شرط که در سال 1387 یا 1388 مجموع فروش کالا یا خدمات معاف یا غیرمعاف آنها برابر یا بیشتر از 3 میلیارد ریال باشد

چهارمین مرحله فراخوان در تاریخ 1/7/1389

فعالیت های موضوع بند «ب» ماده96قانون مالیاتهای مستقیم با هر میزان فروش یا درآمد

1. صاحبان كارگاه هاي صنعتي
2. صاحبان مشاغل ساختماني , تأسيسات فني و صنعتي , نقشه كشي , نقشه برداري , محاسبات فني و نظارت
3. چاپخانه داران,ليتوگرافها,صحافها , ارائه دهندگان خدمات چاپ وگرافيستها
4. صاحبان مراكز ارتباطات رايانه اي
5. وكلا ,كارشناسان ,مترجمان رسمي دادگستري,مشاوران حقوقي , حسابداران رسمي و اعضاي سازمان هاي نظام مهندسي .
6. محققان , پژوهش گران و كارشناسان آزادكه به تهيه و ارائه طرح هاي تحقيقاتي اشتغال دارند .
7. دلالان , حق العمل كاران و كارگزاران .
8. صاحبان مراكز فرهنگي , هنري , فرهنگسراها , كانون هاي حرفه اي و انجمن هاي صنفي و تخصصي .
9. صاحبان سينماها , تماشاخانه ها و مكان هاي تفريحي و ورزش.
10. صاحبان مشاغل فيلم برداري , دوبلاژ , مونتاژ و ساير خدمات سينمائي
11. پزشكان و دندانپزشكان كه داراي مطب هستند و دامپزشكان كه به حرفه دامپزشكي اشتغال دارند
12. صاحبان آزمايشگاهها , راديولوژي ها , فيزيوتراپي ها , سونوگرافي ها , الكتروانسفالوگرافي ها , سي تي اسكن ها , سالن هاي زيبايي و ديگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتي و طبي و غيرطبي.
13. صاحبان ميهمان سراها , ميهمان پذيرها و مسافرخانه ها.
14. صاحبان تالارهاي پذيرايي , رستوران ها , تهيه كنندگان غذاهاي آماده , ارائه دهندگان خدمات پذيرائي و كرايه دهندگان ظروف.
15. صاحبان دفاتر اسناد رسمي.
16. صاحبان تعميرگاه هاي مجاز و اتو سرويسها.
17. صاحبان نمايشگاه ها و فروشگاه هاي اتومبيل و بنگاه هاي معاملات املاك و آژانس هاي كرايه اتومبيل.
18. سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر .
19. عاملان فروش و فروشندگان آهن آلات

پنجمین مرحله فراخوان در تاریخ 1/7/1390

کلیه اشخاص حقوقی که در چهار مرحله قبل مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نبوده و در هر یک از سال های 1387، 1388 و 1389 مجموع فروش کالا یا خدمات آنها برابر و یا بیشتر از یک میلیارد ریال باشد.

باید بیشتر بدانید: نرم افزار تولیدی

ششمین مرحله فراخوان در تاریخ 1/1/1394

اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع ماده 98 قانون مالیات های مستقیم که در مشاغل زیر فعال هستند:

• چلوکبابی ها
• سالن های غذاخوری
• سفره خانه های سنتی
• اغذیه فروشی های زنجیره ای

با مالکیت واحد و نام و نشان و عنوان تجاری واحد بدون در نظر گرفتن مساحت محل کسب وکار و نوع مجوز

هفتمین مرحله فراخوان در تاریخ 1/7/1395

کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجمی از فروش یا درآمد (کالا و خدمت) (به استثنای اشخاص حقوقی با فعالیت‌های صرفا معاف موضوع ماده (۱۲) قانون مالیات بر ارزش افزوده)

آنچه خریدار و فروشنده در مالیات بر ارزش افزوده باید رعایت کنند

بر اساس تعریف این نوع از مالیات، بار پرداخت بر عهده مصرف کننده نهایی است ولی تولیدکننده و توزیع کننده محصولات موظف به جمع آوری و وصول مالیات به سازمان مالیات است. بنابراین خریدار و فروشنده موظف به رعایت کردن قوانین در نظر گرفته شده هستند تا در این میان کاری غیرقانونی انجام نشود. مودیان که موظف به اعمال ارزش افزوده برای محصولات خود هستند می بایست از طریق ثبت نام در سامانه evat.ir گواهی ارزش افزوده را دریافت و برای معتبر بودن آن اقدامات لازم برای تمدید را مبذول نماید.

ارزش افزوده می بایست در فاکتورهای رسمی که مطابق با استانداردهای حسابداری است، ثبت شود که ویژگی این فاکتورها مشخص بودن اطلاعات کامل خریدار و فروشنده است. مؤدی لازم است هر سه ماه حداکثر تا 15 روز بعد از انقضای مهلت تعیین شده به ارسال اظهارنامه و انتقال مبلغ مالیات به سازمان اقدام نماید. البته ذکر این نکته لازم است که هر واحد اقتصادی که مؤدی مالیات بر ارزش افزوده است، به عنوان خریدار مبلغی تحت عنوان ارزش افزوده پرداخت کرده است.

به همین دلیل به هنگام پرداخت قبض مالیات می بایست مبلغ ارزش افزوده پرداخت شده را به عنوان پیش پرداخت از مبلغ ارزش افزوده ای که از مشتریان دریافت کرده است، کسر کرده و مازاد را به حساب واریز نماید. در صورتی که مؤدی بستانکار شود می تواند برای عودت وجه درخواست خود را ثبت کند و در غیر این صورت این مبلغ به دوره های آتی منتقل می شود.

در مقابل خریدار نیز موظف است از اعتبار گواهی مالیات مؤدی اطمینان حاصل کرده و از وی فاکتور رسمی که اطلاعات دقیق شرکت، شماره سریال و تاریخ، شناسه ملی و یا شماره اقتصادی دو طرف خریدار و فروشنده را ثبت کرده است، دریافت نماید. همچنین لازم است کپی فاکتور و مدارک اعتبار تأمین کننده در مستندات شرکت ثبت و نگهداری شود تا در زمان رسیدگی اداره مالیات مورد بررسی قرار گیرد.

اعتراض به مالیات و عوارض تعیین شده

مؤدی مانند دیگر مالیات‌ها می تواند به ارزش افزوده تعیین شده اعتراض کند. این اعتراض می بایست حداکثر 20 روز بعد از ابلاغِ اوراقِ مطالبه مالیات، به صورت کتبی به سازمان امور مالیاتی تسلیم شود. در صورت عدم دریافتِ نامه اعتراض، مالیاتِ تعیین شده قطعی و مؤدی موظف به پرداخت آن است. پرونده اعتراض در مدت 20 روز از زمان دریافت اعتراض یا تاریخ انقضای مهلت اعتراض، جهت رسیدگی به هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی ارسال می شود.

رای این هیئت لازم الاجرا است مگر اینکه مؤدی یا مأموران مالیاتی به آن اعتراض داشته باشند که در اینصورت پرونده مالیاتی مذکور به هیئت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر واگذار می شود. لازم است بدانید اگر پرونده مالیاتی در اثر اعتراض مؤدی به هیئت بدوی فرستاده شود، لازم است مؤدی آن بخش از مالیات مورد قبول را پرداخته و درخواست اعتراض را برای مازاد اختلاف ثبت نماید. همچنین اگر درخواست اعتراض مؤدی در هیئت تجدید نظر مردود شود، باید هزینه رسیدگی به اعتراض برابر با 1% تفاوت مالیاتی که مؤدی به آن اعتراض داشته است را بپردازد.

باید مطالعه کنید: نرم افزار پخش مویرگی

مزیت های اتخاذ مالیات بر ارزش افزوده

این نوع از مالیات در ابتدا مختص کشورهای اروپایی بوده است ولی به سرعت در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه رواج پیدا کرد. برای این نوع از مالیات می‌توان مزایا و معایب مختلفی را برشمرد که آگاهی از مزیت‌های پرداخت مالیات می‌تواند به ارتقاء فرهنگ مالیات موثر واقع شود. مزیت‌هایی که ارزش افزوده می تواند برای جامعه به همراه داشته باشد:

• منبع درآمد جدید برای تأمین هزینه های دولت

در کل مالیات به عنوان منبع درآمد دولت در نظر گرفته شده است و از آنجا که این نوع مالیات طیف گسترده ای از کالاها را شامل می‌شود، منبع درآمدی مهمی برای دولت شناخته شده است. مالیات‌هایی که با هدف ایجاد تعادل در توزیع درآمدها تعیین می شوند، پایه مالیاتی کوچک تر و نرخ مالیاتی بالاتری دارند و همین نرخ بالا دلیلی است برای فرار مالیاتی و اجتناب از پرداخت مالیات. اما مالیات بر ارزش افزوده، پایه مالیاتی وسیعی داشته و نرخ نسبتاً پایینی را شامل می شود، در نتیجه با مقاومت کمتری برای پرداخت مواجه می‌شود.

• فرار مالیاتی حداقل

همان طور که گفتیم نرخ پایین این مالیات، فرار مالیاتی را در بین مودیان کاهش می‌دهد. همچنین در عدم پرداخت ارزش افزوده هم فروشنده و هم خریدار درگیر خواهند شد و از این طریق نظام کنترلی موثری در پرداخت مالیات تعریف شده است.

• سهولت در کنترل و حسابرسی

از آنجا که نرخ مالیات بر اساس اقلام فروش کالا و خدمات ثبت شده در فاکتور فروش محاسبه می‌شود و صورتحساب‌های مرتبط در دفاتر حسابداری و نرم افزار حسابداری ثبت می شود، کنترل حسابها و حسابرسی راحت تر خواهد بود. یکی از مهم ترین نگرانی‌ها در اعمال مالیات بر ارزش افزوده، احتمال افزایش تورم است زیرا در مراحل مختلف فروش، قیمت تمام شده فروش را افزایش می‌دهد.

حتما مطالعه کنید: نرم افزار حقوق و دستمزد