حسابداری مالیاتی چیست؟ توانایی های ضروری برای حسابدار مالیاتی

هر کسب و کاری ملزم به پیگیری دقیق تراکنش‌های مالی و ثبت آنها در دفاتر حسابداری و  نرم افزار حسابداری است. به واسطه اطلاعات ثبت شده در نرم افزار حسابداری، می‌بایست گزارش‌های مالی مختلفی همچون صورت سود و زیان و ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد تنظیم و به سازمان‌های مربوطه ارائه شود. یکی از سازمان‌های مهم که هر واحد تجاری باید گزارش‌های مالی خود را به آن ارائه دهد، سازمان امور مالیاتی است. در اینجا لازم است که بدانید حسابداری مالیاتی چیست ؟

مالیات همان هزینه اجتماعی است که اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت آن به دولت هستند و به همین دلیل است که مالیات به منبع درآمدی مهمی برای دولت تبدیل شده است. با توجه به اینکه عدم ثبت دقیق تراکنش های مالی و ارائه گزارش های مالی غیرشفاف به سازمان مالیاتی می تواند جرائم مالیاتی سنگینی برای واحد تجاری باعث شود، بحث حسابداری مالیاتی برای کسب و کارها و رعایت قوانین مربوط به آن اهمیت پیدا کرده است. در این مقاله سعی داریم با تعریف و ضرورت حسابداری مالیاتی چیست؟ آشنا شویم.

حسابداری مالیاتی در یک تعریف ساده

در این بخش از مقاله می‌خواهیم بگوییم حسابداری مالیاتی چیست؟ حسابداری مالیاتی یکی از گرایش‌های حسابداری است که تنها بر مبحث مالیات و حسابداری آن تمرکز دارد و ثبت تراکنش‌های مالی و دیگر وظایف حسابداری در حیطه مسئولیت‌های حسابدار مالیاتی قرار نمی‌گیرد.

با توجه به اینکه امور مالیاتی از مهم‌ترین امور واحدهای تجاری هستند، حسابداری مالیاتی اهمیت بالایی پیدا کرده است؛ کم توجهی و یا بی توجهی به قوانین مالیاتی و ارائه گزارش‌هایی که اصول و قوانین مالیاتی را به طور کامل رعایت نکرده‌اند، جریمه مالیاتی را برای صاحبان مشاغل به همراه دارد. به همین دلیل به ویژه شرکت‌های بزرگ در تیم حسابداری خود سمتی به عنوان حسابدار مالیات در نظر می‌گیرند. البته این شرکت‌ها باید به خوبی بدانند حسابداری مالیات چیست؟

حسابدار مالیاتی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

برای درک بهتر حسابداری مالیاتی چیست؟ باید با نقش حسابداری مالیاتی آشنا شوید. حسابدار مالیاتی که با عنوان مشاور مالیاتی نیز بین صاحبان مشاغل و مدیران معرفی می شود، یک حسابدار با تجربه است که در کنار امور حسابداری به مباحث مالیاتی نیز مسلط است. بنابراین حسابداری که به امور و قوانین مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم مسلط بوده و تا حدودی با قوانین حقوقی را نیز آشنا باشد، می‌تواند به عنوان مشاور مالیاتی فعالیت نماید.

لازم به ذکر است که شرکت‌های نوپا و کوچک می توانند برای انجام امور مالیاتی خود از تجربه و تخصص یک حسابدار مالیاتی در کنار استخدام حسابدار برای انجام امور حسابداری خود بهره مند شوند. همان طور که گفتیم حسابدار مالیاتی باید با قوانین مالیاتی آشنا باشد که در ادامه به صورت مختصر مباحث مربوط به مالیات را بیان خواهیم کرد.

خبرنامه پارمیس را از دست ندهید!

هر هفته محتوای اختصاصی و جدیدترین اخبار، مقالات آموزشی حسابداری، مالی و مدیریتی را برای شما میفرستیم.

عضویت

بررسی مبنای نظری حسابداری مالیاتی

برای درک بهتر حسابداری مالیاتی چیست؟ باید مبنای نظری آن را نیز درک کنید. در حسابداری مالیاتی زمان تشخیص و شناسایی درآمدهای مالیاتی اهمیت زیادی دارد. به بیان ساده تر، در حسابداری مالیاتی این سوال مهم مطرح است که درآمدهای مالیاتی را در زمان تحقق یعنی همان زمانی‌که فرآیندهای عملیاتی مالیات توسط مودیان و سازمان مالیاتی انجام می شود، در نظر گرفته شود یا زمانیکه درآمدهای مالیاتی دولت توسط مودیان وصول می‌شود.

مطالعه بیشتر: پایانه فروشگاهی و نرم افزار CRM و نرم افزار حسابداری شرکتی

در نتیجه مبنای حسابداری در تشخیص و شناسایی درآمدهای مالیاتی عاملی مهم و تاثیرگذار در ساختار حسابداری مالیاتی کشور به شمار می‌رود. در ادامه انواع مبنای حسابداری را توضیح می‌دهیم تا به درک کاملتری از حسابداری مالیاتی چیست؟ برسید.

مبنای نقدی در حسابداری

حسابداری نقدی سیستم حسابداری بر اساس دریافت یا پرداخت وجه است. اگر بخواهیم دقیق تر توضیح دهیم، لازم است بگوییم که در این سیستم حسابداری، هرگونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم دریافت و پرداخت وجه نقد است.

بنابراین درآمدها تنها در صورت دریافت وجه، شناسایی و در دفاتر ثبت می‌شوند. با توجه به این نکته که در سیستم حسابداری نقدی، ملاک تشخیص مالیات دریافت وجه نقد است، تمام وجوه پرداخت شده تحت عنوان پیش دریافت یا مطالبات سنوات قبل به سازمان مالیات به عنوان درآمد سال مالی سازمان در نظر گرفته می‌شود. در نتیجه نمی‌توان میزان درآمدهای مالیاتی سنوات مالی را به طور دقیق مشخص نمود. امروزه سیستم حسابداری نقدی برای مبنای حسابداری درآمدهای مالیاتی چندان کاربردی نیست.

مبنای حسابداری تعهدی تعدیل شده

از آنجا که درآمدهای مالیاتی به عنوان منبع مهم درآمدی برای دولت یک کشور و اجرای برنامه‌ها است، قابلیت وصول درآمدهای مالیاتی برای هر دولت از اهمیت بالایی برخوردار است لازم است هر فردی بداند. به دلیل ضعف مبنای نقدی در محاسبه دقیق درآمدهای مالیاتی هر دوره مبنای تعهدی تعدیل شده مورد توجه قرار گرفت. در این مبنا تمام درآمدهای مالیاتی که قابل اندازه گیری بوده و قابلیت وصول داشته باشد، با مبنای تعهدی تعدیل شده در دفاتر ثبت می‌شود.

حتما مطالعه کنید: نرم افزار حقوق و دستمزد و نرم افزار پخش مویرگی و نرم افزار دریافت و پرداخت و نرم افزار حسابداری بازرگانی

شرط قابلیت وصول و در صورتی تحقق می‌یابد که مالیات مد نظر در طول دوره مالی و مدت کوتاهی بعد از دوره (حدوداً 60 روز بعد) وصول شود. اگر درآمدهای مالیاتی یک و یا هر دو شرط را نداشته باشد، با مبنای نقدی شناسایی و ثبت می‌شود.

مبنای تعهدی کامل

مبنای تعهدی کامل نیز به عنوان یک مبنای حسابداری شناخته شده است که در آن تحقق درآمد، ملاک شناسایی و ثبت درآمد در دفاتر حسابداری است. در واقع در این مبنای حسابداری، به محض کامل شدن فرایند مالیات و تحقق درآمد حاصل از آن، برای شناسایی و ثبت درآمد در دفاتر حسابداری اقدام می‌شود. مشکلی که در استفاده از این مبنای حسابداری مطرح می‌شود، عدم اطمینان به وصول به موقع این نوع از درآمدها است. از آنجا که دولت برنامه‌های خود را بر اساس درآمدهای حاصل از مالیات اجرا و پیاده سازی می‌کند، مبنای تعهدی کامل می‌تواند مشکلاتی را در مسیر ایفای تعهدات دولت به وجود آورد.

مراحل اصلی فرآیند مالیات

در ایران از نظر نگهداری حساب دو نوع مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تعریف شده است. مالیات‌های مستقیم که به واسطه تسلیم یا عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی وصول می‌شود، امکان نگهداری حساب و اطلاعات مالی قبل از وصول وجود دارد. اما مالیات‌های غیر مستقیم به دلیل ماهیتی که دارند امکان نگهداری حساب و اطلاعات مالی آنها پیش از وصول وجود ندارد. در هر کشوری مالیات‌های مستقیم مهم ترین منبع درآمدی دولت به شمار می‌رود که برای وصول آن از زمان اظهار تا وصول، فرایندی طولانی تعریف شده است. در ادامه مقاله حسابداری مالیاتی چیست؟ با مراحل این فرآیند آشنا خواهیم شد. نرم افزار انبار

1. تسلیم اظهارنامه مالیاتی: همانند دیگر کشورها، در قانون مالیات‌های مستقیم ایران مبنا بر خود اظهاری قرار گرفته است. بر این اساس مسئولیت ابراز درآمد مشمول مالیات و تعیین میزان مالیات متعلق در موعد مقرر شده به عهده مودی است که عدم تسلیم به موقع این اظهارنامه باعث محرومیت مودی از معافیت های مالیاتی پیش بینی شده و پرداخت جریمه می شود.
2. تشخیص مالیات: در مقابل مسئولیت شناسایی و تشخیص درآمد مشمول مالیات و مطالبه و وصول آن به سازمان امور مالیاتی کشور محول شده است. بر این اساس اداره امور مالیاتی موظف است اظهارنامه مودیان مالیات بر درآمد را حداکثر تا یک سال پس از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه، رسیدگی نماید. اگر تا این تاریخ و سه ماه پس از انقضای یک سال گفته شده، برگ تشخیص درآمد را به مودی ابلاغ نکند، اظهارنامه مودی قطعی تلقی خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه : مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم در ایران و نرم افزار حسابدرای چند ارزی و صندوق فروشگاهی و مالیات چیست؟

توافق با مدیر امور مالیاتی: پس از ابلاغ برگ تشخیص مالیات به مودی، وی در صورت نیاز می‌تواند ظرف سی روز پس از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه اسناد و مدارک، به صورت کتبی درخواست رسیدگی مجدد نماید. اداره امور مالیاتی نیز می بایست حداکثر ظرف سی روز پس از تاریخ مراجعه مودی و بررسی درخواست وی نتیجه رد یا قبول را در برگ تشخیص درج نماید.

1. حل اختلاف مالیاتی: در صورتی که مودی با اداره امور مالیاتی در مورد مالیات تشخیصی به توافق نرسد، پرونده مالیاتی به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود. رأی این هیات قطعی و لازم الاجرا است. در صورتی که مودی یا اداره امور مالیاتی نسبت به رأی هیات حل اختلاف مالیاتی اعتراض داشته باشند، می‌توانند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ رأی با اعلام دلایل کافی درخواست نقض رأی و تجدید رسیدگی نمایند.
2. قطعی شدن مالیات : در نهایت پس از مراحل گفته شده در بالا، میزان مالیات اندازه گیری شده که به توافق مودی و اداره امور مالیاتی رسیده است، قطعی شده و جهت انعکاس اطلاعات به مطالبات مالیاتی مورد استفاده قرار می گیرد. البته لازم به ذکر است مالیات های قطعی شده مودیان، قابل اعتراض بوده و در صورت پیگیری از طریق مراجع تعیین شده توسط قانون می توان میزان مالیات را مورد رسیدگی مجدد قرار داد.
3. وصول مالیات: مرحله وصول مالیات با پرداخت وجه نقد مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی و یا دریافت چک یا سفته از مودی و واگذاری آن به بانک ذیربط انجام می شود.
4. عملیات اجرایی: در نهایت مودی موظف است ظرف 10 روز پس از تاریخ ابلاغ برگ قطعی، مالیات قطعی شده خود را پرداخت نماید. در غیر این صورت، اداره امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می کند تا ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ برای پرداخت کلیه بدهی خود اقدام نماید. اگر در زمان این یک ماه نیز مودی برای پرداخت مالیات خود اقدام نکند، با صدور دستور توقیف واحد اجرائیات اداره امور مالیاتی، به اندازه بدهی مودی یعنی همان اصل و جرائم متعلق و ده درصد بدهی، از اموال منقول و غیرمنقول مودی توقیف خواهد شد. توجه داشته باشید که سازمان امور مالیاتی پس از توقیف اموال مودی از طریق فروش آنها، مبلغ مالیات قطعی شده مودی را برداشته و مازاد آن را به مودی مسترد می کند.

باید بدانید: نرم افزار تولید و بهای تمام شده مدیریت مالی شخصی و نرم افزار حسابداری رایگان و نرم افزار حسابداری آنلاین و ERP چیست؟

1. شکایت: گاهی ممکن است مودی یا اداره امور مالیاتی نسبت به رای هیأت حل اختلاف مالیاتی اعتراض داشته باشند. در چنین شرایطی این امکان وجود دارد که ظرف سی روز به شورای عالی مالیات شکایت کنند. پرونده توسط کارشناسان این شورا بررسی و در صورت تشخیص قابل طرح بودن پرونده، آن را به رئیس شورای عالی مالیاتی تسلیم می کنند. در مرحله بعد، پرونده به یکی از شعب ارجاع داده شده و به واسطه نظرسنجی اعضا برای پرونده تصمیم گیری می‌شود. در صورت نقض رأی هیات حل اختلاف لازم است پرونده مودی در هیأت حل اختلاف دیگری مجدداً بررسی شود.

ارائه اظهارنامه مالیاتی به کمک نرم افزار حسابداری استاندارد پارمیس استار

با توجه به فرایند مالیات، حسابدار مالیاتی لازم است به قوانین مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم تسلط کامل داشته باشد و گزارش‌های مالی لازم را برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی به صورت شفاف و مطابق با اصول تعیین شده تهیه و در زمان تعیین شده به اداره امور مالیاتی تسلیم نماید.

همان طور که در فرآیند مالیات توضیح داده شد، در صورت عدم اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و نیز پرداخت مبلغ تعیین شده، شرکت در کنار پرداخت مالیات باید درصدی را به عنوان جریمه نیز پرداخت نماید. در مقاله حسابداری مالیاتی چیست؟ باید بگوییم حسابدار مالیاتی در کنار تخصص و تجربه لازم در زمینه حسابداری، باید فردی با روابط عمومی بالا و مسئولیت پذیر باشد و از طریق پیگیری درست امور مربوطه، فرآیند مالیاتی شرکت را به خوبی اجرایی نماید.

بیشتر بدانید: نرم افزار تولیدی

صورت سود و زیان و ترازنامه مهم‌ترین گزارش های مالی مطرح در حسابداری هستند که بر مبنای اطلاعات مالی ثبت شده در دفاتر حسابداری و یا نرم افزار حسابداری تهیه می شوند. امروزه به واسطه نرم افزارهای حسابداری که مبتنی بر اصول حسابداری طراحی شده اند، به راحتی می توان گزارش های مالی مورد نیاز تهیه نمود.

نرم افزار حسابداری پارمیس استار، نرم افزار مالی یکپارچه که بر اساس اصول حسابداری و با در نظر گرفتن نیازهای کسب و کارهای مختلف طراحی شده است، ابزاری موثر در پیگیری و ثبت دقیق تراکنش های مالی شرکت به شمار می رود. به کمک نرم افزارهای حسابداری پارمیس و امکاناتی که برای کاربران خود عرضه کرده است، می‌توانید گزارش‌های مالی مختلف با فاکتورهای مد نظر را تهیه نمایید.

موارد مشمول مالیات درآمد افراد حقیقی

افراد حقیقی برای درآمد‌هایی که از منابع مختلف کسب می‌کنند، ممکن است مشمول مالیات درآمد شوند. برخی از مواردی که ممکن است مشمول مالیات درآمد شوند عبارتند از:

• حقوق و دستمزد: درآمدی که از کار به عنوان کارمند دریافت می‌شود، مشمول مالیات درآمد می‌شود.
• درآمد از کسب و کار: درآمدی که از کسب و کار شخصی به دست می‌آید، ممکن است مشمول مالیات درآمد شود.
• سود سرمایه‌گذاری: سودهایی که از سرمایه‌گذاری در بورس، صندوق سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و دیگر موسسات مالی به دست می‌آید، مشمول مالیات درآمد می‌شود.
• اجاره درآمد: درآمدی که از اجاره ملک به دست می‌آید، مشمول مالیات درآمد می‌شود.
• درآمد از سایر منابع: درآمدی که از منابع دیگری مانند جایزه، هدیه، وام، مزایای نقدی و غیره به دست می‌آید، ممکن است مشمول مالیات درآمد شود.

در هر صورت، قوانین مالیاتی در هر کشور ممکن است متفاوت باشد، لذا بهتر است که به قوانین مالیاتی مربوط به کشور خودتان مراجعه کنید تا بتوانید اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه به دست آورید.

موارد مشمول مالیات بر ارزش افزوده

یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که در بیشتر کشورها به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت برای تأمین بودجه عمومی استفاده می‌شود. مشمولان این مالیات شامل افراد حقیقی و حقوقی هستند که خرید یا فروش کالاها و خدمات را انجام می‌دهند. برخی از مواردی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند عبارتند از:

• کالاهای وارداتی: کالاهای وارداتی معمولاً مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند.
• کالاهای داخلی: کالاهایی که در داخل کشور تولید شده‌اند و در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسند، معمولاً مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند.
• خدمات: خدماتی که ارائه می‌شوند مانند خدمات پزشکی، خدمات حمل و نقل، خدمات بانکی و غیره، ممکن است مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشند.
• مصرف کنندگان: افراد حقیقی و حقوقی که کالاها و خدمات را برای مصرف خود خریداری می‌کنند، ممکن است مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشند.
• صادرات: برخی از کشورها مالیات بر ارزش افزوده را برای کالاها و خدماتی که برای صادرات به خارج از کشور ارسال می‌شوند، معاف می‌کنند.

لازم به ذکر است که قوانین مالیاتی مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در هر کشور ممکن است متفاوت باشد، بنابراین برای اطلاعات دقیق‌تر، به قوانین مربوط به کشور خودتان مراجعه کنید.

چگونه می‌توان مزایای مالیاتی از هزینه‌های تجاری کسب و کار به دست آورد؟

هزینه‌های تجاری کسب و کار معمولاً شامل هزینه‌هایی مانند محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان، خرید مواد اولیه و مواد تولیدی، اجاره فضا و محل کسب و کار، خدمات حمل و نقل، تبلیغات، تجهیزات و ماشین آلات و غیره می‌شود. در اکثر کشورها، این هزینه‌ها ممکن است مزایای مالیاتی داشته باشند که می‌تواند به کسب و کارها کمک کند که هزینه‌های خود را کاهش دهند و بیشترین سود را از کسب و کار خود به دست آورند. برخی از راه‌هایی که کسب و کارها می‌توانند با استفاده از مزایای مالیاتی از هزینه‌های تجاری خود بهره‌برداری کنند، عبارتند از:

• کاهش مالیات درآمد: برخی از هزینه‌های تجاری مانند هزینه‌های پرداخت به کارکنان، اجاره و سرویس‌های مالی و حقوقی ممکن است در کاهش مالیات درآمد کسب و کار کمک کنند.
• کاهش مالیات بر ارزش افزوده: در برخی کشورها، هزینه‌هایی مانند خدمات حمل و نقل و تجهیزات می‌توانند مشمول مالیات بر ارزش افزوده (VAT) باشند. با درک قوانین مالیاتی و استفاده از معافیت‌های مالیاتی، کسب و کارها می‌توانند هزینه‌های خود را کاهش دهند و مالیات بر ارزش افزوده را کاهش دهند.
• استفاده از تسهیلات مالیاتی: در برخی کشورها، برخی از هزینه‌های تجاری مانند خرید تجهیزات و ماشین‌آلات می‌تواند از طریق تسهیلات مالیاتی مانند سرمایه‌گذاری‌های اولیه و غیره.

جمع بندی

حسابداری مالیاتی، رویکردی است که در آن اطلاعات مالی شرکت‌ها و افراد به منظور ارائه گزارش‌ها و پرداخت مالیات به مراجع مالیاتی مربوطه، ثبت و تنظیم می‌شود. این حسابداری براساس قوانین و مقررات مالیاتی هر کشور، از جمله قوانین مالیاتی محل فعالیت شرکت یا افراد، اجرا می‌شود.

همچنین مواردی مانند محاسبه مالیات بر اساس قوانین مالیاتی، استفاده از تخفیفات و معافیت‌های مالیاتی، تعیین برآورد سود قابل مالیات، پرداخت مالیات و پیگیری نقص‌ها و اختلافات ممکن است در نظر گرفته شوند. همچنین، حسابداران مالیاتی مسئولیت ترجمه و تفسیر قوانین مالیاتی را بر عهده دارند و باید با تغییرات قوانین مالیاتی روزانه آشنا باشند.

سوالات متداول