تعریفی ساده از حسابداری مدیریت و خلاصه وظایفی که بر عهده دارد

 برای حسابداری شاخه‌ها و گرایش‌های مختلفی در نظر گرفته‌شده‌است، زیرا نیاز صاحبان مشاغل از حسابدار و مدیریت درست هزینه‌ها و درآمدها با یکدیگر متفاوت است. یکی از گرایش‌های مهم حسابداری که از نظر بازار کار و سطح درآمد در سطح خوبی قرار دارد، حسابداری مدیریت است.

حسابداری مدیریت جنبه‌های بسیاری از حسابداری را شامل می‌شود که هدف اصلی در این شاخه حسابداری بهبود اطلاعات مالی ارائه شده به مدیریت است. به بیان دیگر این رشته مناسب افرادی است که به کار با اعداد و ارقام و تحلیل آنها علاقه داشته و به دنبال پذیرش مسئولیت‌های بیشتر در محل کار خود هستند. در ادامه با وظایف و مسئولیت‌های حسابداری مدیریت بیشتر آشنا می‌شویم.

 

تعریف حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت یکی از شاخه‌های مهم حسابداری به حساب می‌آید که انجمن ملی حسابداران امریکا تعریف زیر را برای آن ارائه داده است:

فرایند تشخیص، اندازه‌گیری، تجمیع، تجزیه و تحلیل، تهیه و تفسیر و ارائه اطلاعات مالی مورد استفاده مدیریت به منظور برنامه‌ریزی، ارزیابی و کنترل عملیات یک سازمان.

لازم به ذکر است اطلاعات و گزارش‌هایی که حسابدار مدیریت تهیه و تدوین می‌کند، صرفاً برای استفاده مدیریت در تصمیم‌گیری‌ها است و می‌توان این گونه بیان کرد که حسابداری مدیریت یکی از مهم‌ترین عناصر سازمانی در زمینه تعیین استراتژی‌های لازم برای کسب‌و‌کار است.

 

بنابراین در حسابداری مدیریت آنچه که بسیار اهمیت دارد، استفاده از مهارت و دانش حرفه ای حسابدار برای تهیه اطلاعات مالی و حسابداری است تا به کمک این اطلاعات بتوان استراتژی و سیاست شرکت، برنامه‌ریزی و کنترل عملیات در رسیدن به اهداف اصلی شرکت را اجرایی نمود.

به همین دلیل است که حسابداری مدیریت را می‌توان به عنوان رشته‌ای بین حسابداری و مدیریت قرار داد. در نتیجه حوزه‌های کاری در نظر گرفته‌شده برای حسابداری مدیریت که در ادامه آنها را بیان خواهیم‌کرد، بسیار نزدیک به وظایف و مسئولیت‌های حسابداری است.

 

حوزه‌های کاری حسابداری مدیریت

مدیریت راهبردی : همان طور که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، حسابداری مدیریت در تدوین استراتژی و راهبرد سازمان نقشی موثر دارد و به همین دلیل به عنوان شریک راهبردی سازمان در نظر گرفته می‌شود.

مدیریت عملکرد : وظیفه مهم دیگری که برای این گرایش حسابداری در نظر گرفته‌شده‌است، مدیریت تصمیمات در حوزه عملکرد و در نتیجه ایجاد نگاهی ویژه به عملکرد سازمان است.

مدیریت ریسک : باید یادآور شویم که مدیریت ریسک در صورت شناسایی آن ریسک امکان‌پذیر است. بنابراین مسئولیت دیگر حسابداری مدیریت مشارکت در شناسایی، اندازه‌گیری، مدیریت و گزارش ریسک‌هایی است که در رسیدن به اهداف تعیین شده شرکت وجود دارد.

 

تا به اینجا با تعریف حسابداری مدیریت و در نتیجه وظایف کلی تعیین شده برای این سمت کاری آشنا شدیم. اجازه دهید کمی دقیق‌تر وظایف و مسئولیت‌های این گرایش از حسابداری را بیان کنیم.

 

چه وظایفی برای حسابداری مدیریت تعریف شده است؟

اغلب وظایف گرایش‌های حسابداری با توجه به اندازه و نوع فعالیت شرکت تعیین می‌شود. همان طور که می‌دانید حسابداری رشته‌ای بسیار گسترده با طیف وسیعی از مفاهیم و دانش تخصصی است، اما در نهایت زمینه فعالیت شرکت دانش فنی لازم حسابدار را تعیین می‌کند.

بنابراین در شرکت‌های کوچک و متوسط، ممکن است تمام کارهای مرتبط با حسابداری مانند ثبت جریان‌های مالی شرکت، محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان، ثبت درآمدها و هزینه‌ها و نیز تدوین صورت‌های مالی مانند صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان‌های نقدی و اظهارنامه مالیاتی بر عهده فردی باشد که تحت عنوان حسابداری مدیریت مشغول به کار شده است.

اما در شرکت‌های بزرگ وظایف گفته شده مرتبط به بخش واحد حسابداری است که حسابداری مدیریت مسئولیت نظارت بر کار واحد حسابداری را بر عهده دارد.

در کنار آن و به عنوان وظیفه اصلی، حسابدار مدیریت از طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده‌های دریافت شده از واحد حسابداری، پیش‌بینی بودجه لازم برای اجرایی کردن برنامه‌ها، اندازه گیری عملکرد شرکت و در نهایت تصمیم‌گیری عملیاتی را انجام می‌دهد.

 

برای موفقیت در رشته حسابداری مدیریت به چه مهارت هایی نیاز است؟

مهم‌ترین مهارت‌هایی که یک حسابدار برای رشد در این گرایش نیاز دارد، علاقه به اعداد و ارقام و در نتیجه علم ریاضی است. البته حسابدار با هر گرایشی با اعداد و ارقام مالی سر و کار دارد ولی کار اصلی حسابداری مدیریت، تحلیل اعداد و ارقام مالی و تصمیم‌گیری بر اساس همین اعداد است. در کنار آن می‌بایست به فرآیندهای تجاری و تولید مربوط به شرکت مسلط بوده و توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگر افراد به ویژه مدیر شرکت را داشته‌باشد. زیرا هدف در حسابداری مدیریت کمک به مدیران در تصمیم‌گیری استراتژی است و از طریق مهارت‌های ارتباطی کلامی و نوشتاری مناسب می‌توان به بهترین نحو این وظیفه را عملی نمود.

همان طور که گفتیم تحلیل داده‌های مالی برای این گرایش حسابداری بسیار مهم است، به همین دلیل این گرایش به دانش و مهارت‌های تخصصی حسابداری مانند تسلط بر مفروضات و اصول پذیرفته شده حسابداری، حسابرسی و قوانین مالیاتی و نحوه تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی نیاز دارد.

در کنار مهارت‌های گفته شده، فردی که قصد دارد به عنوان حسابدار مدیریت وارد بازار کار شود به دیدی بلند مدت نسبت به زمینه فعالیت شرکت نیاز دارد تا از این طریق بتواند تصمیمات درستی در زمینه سرمایه‌گذاری سرمایه‌های شرکت، ساختار عملیاتی و ارزیابی ریسک‌های موجود را انجام دهد.

 

کاربردها و مزیت های حسابداری مدیریت در کسب و کارها

حسابداری مدیریت بسیاری از ابعاد حسابداری را شامل می‌شود ولی هدف اصلی آن، کمک به تیم مدیریت در بهینه کردن تصمیمات مرتبط با پیشرفت و رشد شرکت از طریق ارائه گزارش‌های مالی بهبود یافته‌است.

در ادامه مزیت‌های حسابداری مدیریت برای کسب‌و‌کارها را شرح خواهیم داد.

• کمک به مدیران در تصمیم‌گیری درست

مهم‌ترین مزیتی که برای حسابداری مدیریت تعریف شده‌است، تصمیم‌گیری است. در واقع حسابدار مدیریت به کمک دانش و مهارت خود در زمینه‌های مختلفی مانند اقتصاد، آمار، ریاضی و سرمایه گذاری، با استفاده از داده‌های مالی موجود در شرکت و در نظر گرفتن سیاستهای کاری شرکت به مدیران برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک کمک می‌کند.

بنابراین قدرت تحلیل اطلاعات و استفاده از گزارش‌های مالی مختلف برای پیش‌بینی درست شرایط و تقاضای بازار شرطی لازم و ضروری در حسابداری مدیریت است.

• برنامه ریزی صحیح در راستای تحقق اهداف

یکی از چالش‌هایی که حسابدار مدیریت با آن مواجه است، عدم زمانبندی دقیق برای بررسی‌های و در نتیجه ارائه گزارشات حاصل از آن است. در واقع در حسابداری مدیریت می‌بایست از طریق تحلیل مداوم و پیوسته اطلاعات مالی، وضعیت فرآیندهای تعریف شده در شرکت را بررسی و به طور منظم اطلاعات حاصل در اختیار مدیریت قرار گیرد. به کمک ارائه گزارش‌های مربوط به پیش‌بینی‌های مالی و تحلیل بودجه می‌توان برنامه‌ریزی‌های دقیق تر و درست‌تری برای دستیابی به اهداف تعیین شده انجام داد.

• شناسایی مشکلات مرتبط با کسب و کار

با توجه به بررسی‌های مداوم حسابدار مدیریت از فعالیت‌های جاری در کسب‌و‌کار، گزارش‌های ارائه شده توسط آن به شناسایی به موقع مشکلات و تصمیم‌گیری در برطرف کردن آنها بسیار مؤثر است.

در کنار شناسایی مشکلات، به واسطه اطلاعات جمع آوری شده در زمینه فعالیت شرکت این گرایش از حسابداری می‌تواند در پیش‌بینی وضعیت بازار و عوامل تاثیرگذار بر آن و در نتیجه افزایش سود شرکت کمک نماید.

• مدیریت استراتژیک

حتما با مطالب گفته شده متوجه شده‌اید که چارچوب خاصی برای وظایف و مسئولیت‌های حسابدار مدیریت تعریف نشده‌است. به بیان درست‌تر می‌توان این گونه بیان کرد که وظایف حسابدار مدیریت بنا به نیاز شرکت و خواسته مدیریت تعیین می‌شود. به عنوان هدف اصلی برای یک بازه زمانی مشخص افزایش تولید یک خط تولید و یا یک محصول مشخص است. ممکن است مدیریت به دنبال راه اندازی خط تولید جدید برای شرکت تولیدی باشد و در نتیجه بررسی در این زمینه‌ها وظایف حسابدار مدیریت را تعیین می‌کند.

 

حسابداری مدیریت با چه محدودیت‌هایی رو‌به‌رو است؟

• داده‌های در دسترس

داده‌هایی که در مدیریت حسابداری بر اساس آنها تحلیل و تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد، همان داده‌هایی است که توسط واحد حسابداری جمع‌آوری شده اند. بنابراین در صورت جامع و کامل نبودن داده‌ها و یا وجود هر گونه اشتباه در آنها، تصمیمات اتخاذ شده نامعتبر خواهند بود.

• سطح دانش حسابدار مدیریت

در این مطلب اشاره کردیم که یکی از مهارت‌های مورد نیاز برای موفقیت در رشته حسابداری مدیریت، دانش بالا در زمینه‌های اقتصادی و آمار و ریاضیات و موارد مشابه دیگر است. اگر حسابدار مدیریت در زمینه‌های مورد نیاز خود دانش کافی نداشته‌باشد، تصمیم‌گیری چندان درست و معقولی نخواهد‌داشت.

• به روز بودن داده‌ها

  مهم‌ترین منبع اطلاعاتی در تصمیم‌گیری‌های مالی داده‌های جمع‌آوری شده در طول زمان هستند. در دنیای رقابتی امروز به روز بودن این اطلاعات برای تصمیم‌گیری فاکتوری بسیار مهم و موثر است. بنابراین یکی از محدودیت‌هایی که حسابداری مدیریت با آن رو‌به‌رو است، درست و جدید بودن اطلاعات جمع‌آوری شده‌است.