اضافه ‌کاری چیست و نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است؟

اضافه کاری یکی از مباحثی است که برای کارفرمایان و کارگران چالش‌های زیادی را ایجاد کرده است و یکی از موضوعاتی که وزارت کار شرایط خاصی را برای آن در نظر گرفته است اضافه کاری است. از بیان اضافه کاری ممکن است مفهوم درآمد بیش‌تر در ذهن شما ایجاد شود. برای روشن‌تر شدن این موضوع لازم ابتدا است بگوییم نحوه محاسبه اضافه کاری چیست و به مسائل مهم مربوط به آن بپردازیم.

اضافه ‌کاری چیست؟

برای آشنا شدن با مفهوم اضافه کاری و محاسبه اضافه کاری ابتدا لازم است توضیح مختصری در خصوص ساعات کار عادی داشته باشیم. طبق قانون کار، ساعت کاری تمام کارگران و کارمندان 44 ساعت در هفته معین شده است. بر اساس ماده 51 قانون کار، (( ساعت کاری زمانی است که کارگر و یا کارمند، زمان و نیروی کاری خود را برای انجام کار در اختیار کارفرما می‌گذارد)). در پاسخ به این پرسش که اضافه ‌کاری چیست می‌توان گفت اضافه کاری هر مدت زمانی است که بیش‌تر از ساعات کاری عادی باشد و نحوه محاسبه حقوق در این ساعات اضافه، کاملا متفاوت با ساعات کار عادی است.

حتما بخوانید: فرمول محاسبه حقوق و دستمزد

یکی از نکات مهمی که در این خصوص مطرح است این است که میزان ساعت کاری هفتگی بر اساس قرارداد افراد تعیین می‌شود. به طور مثال اگر قرارداد کار پاره وقت امضا کرده باشید و در طی آن به 24 ساعت کار هفتگی تعهد داده باشید، هر مدت زمانی که بیشتر از آن کار کنید باید اضافه کار در نظر گرفته شود و محاسبات مربوط به آن هم انجام شود.

انواع اضافه کاری

اضافه کاری و نحوه محاسبه اضافه کاری دارای انواع مختلفی است و نحوه محاسبه هر کدام هم متفاوت است. اگر بخواهیم بدانیم اضافه کاری چیست بهتر است با انواع اضافه کاری هم آشنا شویم. در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اضافه کار عادی

این حالت عادی‌ترین حالت اضافه کاری است. در حقیقت فعالیت بیشتر در همان روز عادی هفته است.

اضافه کاری تعطیلی

بر اساس ماده 63 قانون کار، کارگران باید در تمام روزهای تعطیل و روز 11 اردیبهشت (روز کارگر)، تعطیل باشند و تمام حقوق و مزایای خود را دریافت کنند. بنابراین اگر کارگری در این روز ها تعطیل نباشد و روز دیگری هم در عوض این روزها استراحت نکند، مجموع ساعات کاری کارگر از ساعات معمول در یک ماه بیش‌تر می‌شود به همین خاطر باید این زمان برای او اضافه کاری محاسبه شود.

حتما بخوانید: مرخصی استعلاجی چیست و چند روز است؟

اضافه کاری جمعه

بر اساس ماده 62 قانون کار، روز جمعه روز تعطیل هفتگی کارگران تعیین شده است. در صورتی که کار به گونه‌ای باشد که جمعه کارگران کار کنند باید فوق‌العاده جمعه کاری برای ساعات کار جمعه به میزان 40% پرداخت شود.

اضافه کاری شیفت شب

شب کاری یا کار کردن در شیفت شب در قانون کار، به آن بخش از شغل اطلاق می‌شود که در ساعات کار شبانه واقع شود. به این ترتیب آن دسته از نیروی انسانی که به فعالیت در شب مشغول هستند، شب‌کار گفته می‌شود. مطابق ماده 53 قانون کار، ساعات کار در شب از ساعت 22 شب الی 6 بامداد روز بعد است. نرم افزار حسابداری

نحوه محاسبه اضافه کاری

برای محاسبه اضافه کاری کارمندان و کارگران باید پس از محاسبه ساعت اضافه کاری پرسنل، ابتدا مبلغ دستمزد عادی یک ساعت فرد مشخص شود و سپس 40 درصد به دستمزد یک ساعت کار عادی اضافه شود. اضافه کاری همیشه با یک نرخ محاسبه نمی‌شود زیرا در زمان‌های مختلفی انجام می‌شود. مثلا ممکن است که کارفرما از کارگر خود بخواهد جمعه در محل کار حاضر شود یا روز دیگری را در هفته مشغول باشد یا بدون داشتن هیچ گونه تعطیلی دیگر، تعطیلات رسمی یا جمعه‌ها را کار کند.

قانون تمام این موارد را بررسی کرده است. وقتی میگوییم اضافه کاری چیست بهتر است با نحوه محاسبه آن هم آشنا باشیم. در ادامه به چهار مورد از حالت‌های مهم محاسبه اضافه کاری می‌پردازیم. نرم افزار انبارداری

فرمول‌های مهم محاسبه اضافه ‌کاری

برای محاسبه اضافه کاری می‌توانید از این فرمول‌ها استفاده کنید.

اضافه کاری عادی

نحوه محاسبه اضافه کار عادی به شکل زیر خواهد بود:

دستمزد یک ساعت کار روزانه × 140 درصد؛ سپس عدد به دست آمده را باید در تعداد ساعات اضافه کاری کارگر ضرب کنیم و حاصل آن، مبلغ اضافه کاری فرد خواهد بود.

اضافه کاری تعطیلی

نحوه محاسبه اضافه کاری تعطیلی، 40 درصد بیش از ساعت کار عادی است.

اضافه کاری جمعه

بر اساس ماده 63 قانون کار اگر کارگری در روز جمعه که تعطیل بوده و متعلق به خانواده است مشغول به کار باشد، باید علاوه بر مزد یک ساعت کار 80% بابت جمعه کاری دریافت نماید. نحوه محاسبه جمعه کاری به این شکل خواهد بود:

• تعداد ساعات اشتغال در روز جمعه × 180 درصد × مزد یک ساعت کار
  • در صورتی که نیروی کار، روز دیگری را در عوض روز جمعه تعطیل باشد، 40 درصد فوق‌العاده دستمزد کسر خواهد شد و محاسبه دستمزد او به شکل زیر خواهد بود:
• تعداد ساعات اشتغال در روز جمعه × 140 درصد × دستمزد یک ساعت کار

قوانین و شرایط اضافه کاری

بر اساس ماده 59 قانون کار، اضافه کاری کارگر فقط در شرایط زیر مجاز است:

الف) رضایت کارگر و درخواست کارفرما

ب) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی

وقتی می‌گوییم اضافه کاری چیست و نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است یکی از نکات مهمی که باید در نظر داشته باشیم رعایت قوانین و شرایط اضافه کاری است. با توجه به این شروط لازم، کارفرما نمیتواند کارگر را مجبور به اضافه کاری کند و اگر هم اضافه کاری با رضایت کارگر انجام شود کارفرما موظف است علاوه بر مزد هر ساعت کار عادی 40% اضافه پرداخت کند. در ادامه چند نکته مهم در خصوص اضافه کاری را بیان می‌کنیم.

نکات مهم در خصوص اضافه کاری

ممکن است کارگری در شیفت صبح و عصر مشغول کار کردن باشد و با توافق کارفرما در شیفت شب هم اضافه کاری انجام دهد. باید علاوه بر 40% اضافه کاری ، 35 % هم بابت کار در شیفت شب به وی پرداخت شود. هر کدام از ساعات اضافه کاری یا تاخیر کارگر باید به صورت جداگانه ارزیابی شود. همانطور که مزد یک ساعت اضافه کاری 40% بیشتر از همان میزان کار در ساعات معمولی کارگر است بنا بر این ساعات اختصاص یافته به اضافه کاری را نمی‌توان با ساعات مرخصی یا تاخیر کارگر تهاتر نمود. محول کردن هر گونه اضافه کاری، کار در شیفت شب، کارهای سخت و زیان آور چه با تمایل کارگر باشد و چه بنا به ضرورت برای کارگاه باشد، به افراد نوجوان کمتر از 18 سال غیر مجاز خواهد بود. نرم افزار CRM

نرم افزار حقوق و دستمزد پارمیس استار

محاسبه حقوق و دستمزد از فرایندهای زمانبر دایره حسابداری کسب و کارهای مختلف است که هر ماهه و به خصوص در ماه های پایانی سال حجم زیادی از کار را به این تیم تحمیل می کند. بروز خطا در تهیه اسناد دولتی در این حوزه و یا در پرداخت حقوق و عیدی کارگران می‌تواند این مجموعه را با مشکلات زیادی مواجه کند. استفاده از نرم افزار حقوق دستمزد می تواند به افزایش دقت و بهروه‌وری حسابداران در این حوزه کمک فراوانی کند. شما می‌توانید برای دریافت دمو و مشاوره رایگان، با همکاران ما در واحد فروش با شماره 02187758 تماس حاصل فرمایید و یا فرم درخواست دمو را در سایت تکمیل نمایید.

سخن پایانی

در این مقاله توضیح دادیم که اضافه کاری چیست و نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است. بنابراین مهم‌ترین نکته‌ای که باید در خصوص اضافه کاری به خاطر داشته باشید این است که کارفرما نمی‌تواند نیروهای خود را مجبور کند. بیش از 4 ساعت در طول روز اضافه کاری کنند. اگر این مدت زمان بیشتر باشد باید نیروهای جدید برای شیفت دیگر استخدام نماید.

بیشتر بدانید: پایانه فروشگاهی چیست؟

سوالات متداول درباره محاسبه اضافه کاری

1. انواع اضافه کاری را نام ببرید؟
   اضافه کاری عادی، اضافه کاری تعطیلی، اضافه کاری جمعه و اضافه کاری شیفت شب.
2. قوانین اضافه کاری چه مواردی هستند؟
   طبق ماده 59 قانون وزارت کار اضافه کاری کارگران محترم در شرایط مقابل امکان‌پذیر است؛ الف) رضایت کارگر و درخواست کارفرما ، ب) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
3. نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است؟
   برای محاسبه اضافه کاری کارکنان، ابتدا لازم است مبلغ دستمزد ساعات کاری عادی کارکنان محاسبه شده و به این عدد 40 درصد اضافه شود.