اشخاص حقیقی و حقوقی چه کسانی هستند؟
- آبان 9, 1401
نرم افزار حسابداری » اشخاص حقیقی و حقوقی چه کسانی هستند؟
فهرست مطالب
مفهوم شخص در حوزههای مختلف قانون و کسبوکار کاربرد دارد. زیرا در نهایت یک طرف هر رخداد، یک شخص است یا یک واحد تجاری است که مالکیت آن متعلق به یک شخص یا اشخاص است. در حسابداری تعریف شخص و از همه مهمتر تعریف درست اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا شما در هر شکلی از حسابداری با مفهوم شخص درگیر هستید. فرقی نمیکند که در کدام حوزه کسبوکار مشغول به حسابداری هستید. اگر در حال محاسبه حقوق و دستمزد به صورت دستی یا در نرم افزار حقوق و دستمزد هستید و یا اینکه در حال تدوین گزارشات مالیاتی هستید؛ در هر صورت شما باید به درک درستی از این تعاریف دسترسی داشته باشید تا فرایند حسابداری با اشتباه همراه نباشد. از همین رو در این مقاله از پارمیس تصمیم داریم به این پرسش مهم پاسخ دهیم: “اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی چه کسانی هستند؟”
تعریف اشخاص حقیقی
در تعریف اشخاص حقیقی در قانون مدنی، شخص حقیقی یا شخص طبیعی به هر انسانی که متولد می شود یا هر عضوی از جامعه گفته می شود. این فرد دارای شخصیت است و با تکیه بر این فردیت، دارای حقوق و وظایفی است. بنا به این تعریف، هر فرد انسان یک شخص حقیقی است و کبیر یا صغیر بودن آن این هویت را از بین نمی برد. این تعریف با تولد انسان به فرد تعلق میگیرد و با مرگ او پایان می یابد. در رابطه با این حقوق و تکالیف واژه اهلیت در قانون جمهوری اسلامی ایران معنا پیدا میکند. براساس قانون مدنی، افراد با زنده شدن یا به عبارت دیگر تولد مشمول حقوقی میگردند و در تمام زمان حیات خود آن ها را دارا می باشند. به این حقوق اهلیت گفته میشود. در ادامه به بررسی اهلیت در اشخاص حقیقی و حقوقی میپردازیم.
مطالعه بیشتر: نرم افزار حسابداری
ماده ۹۵۶ قانون مدنی
اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام میشود.
انواع اهلیت شخص حقیقی
در ادامه مبحث به بررسی اهلیت در شخص حقیقی میرسیم. در قانون مدنی، اهلیت به دو دسته تقسیم می شود:
اهلیت تمتع
قابليت دارا شدن حق و مورد تكليف قرار گرفتن است. این اهلیت با تولد آغاز و یا مرگ پایان مییابد.
اهلیت استیفا
قابليت فرد براي اجراي حق يا قبول تعهد ميباشد. براساس ماده 1207 قانون مدنی این سه گروه از اهلیت استیفا برای اموال و حقوق مالی خود بهرهمند نیستند.
- صغار
- اشخاص غير رشيد
- مجانين
تعریف شخص حقوقی
شخصیت حقوقی در تجارت هویت پیدا میکند. بر همین اساس برای کلیه شرکتها، موسسات و سازمانها شخصیتی حقوقی در نظر گرفته می شود و فرقی نمی کند که سازمان شما لنتفاعی و ای غیرانتفاعی باشد. شخص حقوقی تعریف شده برای یک شرکت از شخصیت مالکان آن جداست و به عنوان شخصیتی مستقل در نظر گرفته می شود. در شرکت های سهامی، استقلال شخصیت حقوقی شرکت از صاحبان و سهامداران آن به خوبی دیده می شود. این شخصیت با قرارداد شرکت مشخص می شود.
ماده 587 قانون تجارت
موسسات و تشکیلات دولتی و بلدی، به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت، دارای شخصیت حقوقی میشوند.
بر همین اساس، با تجمع افراد و شکل دادن گروه به عنوان یک موسسه، آن موسسه دارای شخصیت حقوقی می شود.
باید مطالعه کنید: نرم افزار انبارداری
تقسیم بندی اشخاص حقوقی
اشخاص حقوقی به دو دسته اشخاص تقسیم می شوند:
اشخاص حقوقی حقوق عمومی
ویژگی مهم این اشخاص برخورداری از قدرت عمومی است. این سازمانها و تشکل ها در راستای اهدافی خاص تشکیل می شوند که عموما! در راستای ارائه سرویس ها و خدمات عمومی است. شکل گیری این تشکلها تحت چارچوب و مقررات خاصی رخ می دهد. وزارتخانه ها، شهرداریها، سایر موسسات دولتی از این نمونهها هستند که به علت ارتباط با دولت و حکومت و هدف آنها برای خدمت به جامعه، شخصیت حقوقی عمومی در نظر میگیرند.
اشخاص حقوقی حقوق خصوصی
تشکلهای حقوقی خصوصی با توجه به هدف ایشان به دو دسته تقسیم می شوند:
- سازمانها و موسسات غیرتجاری: ماده 584 قانون تجارت، کلیه تشکیلات و موسسات غیرتجاری مانند امور علمی و یا ادبی یا خیریه ها را اعم از اینکه موسس و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند و جزء دسته دولتی نباشند را در این دسته قرار می دهد و سازمان یا موسسه غیر تجاری مینامند.
- شرکت های تجاری: در هیچ از قوانین ما اشارهای به تعریف دقیق شرکت تجاری نشده است. شما تنها به ذکر انواع این شرکت در قانون دسترسی دارید. به همین علت در اینجا به تعاریفی اشاره میکنیم که حقوقدانان ارائه دادهاند:
شرکت تجاری به مجموعهای متشکل از چند نفر اشاره میشود که مالی را برای تجارت و استفاده از منابع آن در میان بگذارند.
منظور از شرکت تجاری، نوعی شرکت عقدی است که به موجب قوانین تجاری و مالی برای انجام امور بازرگانی و بردن سود با سرمایه معین تشکیل و منشاء پیدایش شخصیت حقوقی در حقوق خصوصی میشود. برای توضیح بیشتر در رابطه با اشخاص حقیقی و حقوقی، به بررسی انواع اشخاص حقوقی میپردازیم.
حتما مطالعه کنید: پایانه فروشگاهی چیست؟
انواع اشخاص حقوقی
بنا به تعریف بالا می توان اشخاص حقوقی را به این شکل دسته بندی کرد:
شرکتهای تجاری شامل:
- شرکتهای سهامی عام و خاص
- شرکتهای تضامنی
- شرکتهای با مسئولیت محدود
- شرکتهای مختلط غیر سهامی
- شرکتهای مختلط سهامی
- شرکتهای نسبی
- شرکتهای تعاونی تولید و مصرف
شرکتهای غیر تجاری شامل:
کلیه شرکتها و موسسات غیرتجاری که برای مقاصد غیر تجاری مانند امور ادبی، خیریه و امثال آن تاسیس شدهاند.
ماهیت اشخاص حقوقی به چه گونه است؟
ماهیت اشخاص حقوقی، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در حوزه اشخاص حقیقی و حقوقی است. از نظر برخی از حقوقدانان، شخصیت حقوقی در عمل وجود خارجی ندارد . تنها اشخاص حقیقی یا طبیعی می توانند دارای حقوق و وظایف باشند. بر اساس نظر این افراد، مالکیت به شکل های مختلفی وجود دارد و مالکیت اشتراکی نیز یکی از انواع آن است. بنا به تعریف این حقوقدانان شخصیت حقوقی در واقع اجتماعی از حقوق مالکین در یک چیز است که اصول حقوق مخصوصی هم برای آن تعریف می شود. نرم افزار CRM
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی چیست؟
اصلیترین و عمدهترین تفاوت اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی در شکلگیری و یا بوجود آمدن نهاست. بنا به قانون مدنی و تجاری اشخاص حقیقی با تولد یا به دنیا آمدن دارای شخصیت حقوقی مشخصی می شوند و برای دریافت این حقوق نیازی به ثبت آن ندارند. در مقابل اشخاص حقوقی تنها بعد از ثبت رسمی دارای هویت یا شخصیت حقوقی می شوند.
در ادامه باید گفت که در قانون تمایز بین اشخاص حقیقی و حقوقی، به لطف تفاوت این دو مقوله کاملا مشخص است. از همین رو در این قیمت به بررسی چند مورد از تفاوت های اشخاص حقیقی و حقوقی میپردازیم:
- آدرس مشخص برای زندگی: محل زندگی اشخاص حقیقی با یک آدرس مشخص قابل تعریف است؛ اما شرکتهای حقوقی در قراردادهای مختلف و دفاتر و اسناد مرتبط با شرکت حضور دارند.
- پایان یافتن حقوق: در رابطه با اشخاص حقیقی، مرگ فرد به معنای پایان شخصیت حقوقی فرد است و کلیه حقوق وی متوقف می شود. اما اشخاص حقیقی با مرگ اشخاص حقوقی مرتبط با آن از بین نمی روند و می توانند به حیات خود ادامه دهند.
- ماهیت فیزیکی: هر شخص حقیقی دارای جسم و ماهیت فیزیکی است. در حالی که اشخاص حقوقی فرضی و اعتباری هستند و بنا به قراردادها تشکیل می شوند و یا قرارداد نیز منحل می شوند.
بیشتر بدانید: نرم افزار حسابداری فروشگاهی
مفهوم اشخاص حقیقی و حقوقی در رشته حسابداری
یکی از مراحل اولیه در تدوین فرایند حسابداری در هر کسب وکاری، تعریف اشخاص مرتبط با آن کسب و کار در اسناد حسابداری و یا نرم افزار حسابداری است. در کل در رابطه با حسابداری و اصول آن تفاوتی برای اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی وجود ندارد. این به معنی استفاده از فرایند ها و اصول حسابداری مشترک برای این دو مورد است. البته در نظر داشته باشید که در زمان تعریف این اشخاص در نرم افزار حسابداری، باید نوع شخص در نرم افزار به درستی تعریف شود.
حتما بخوانید: کاربرد اکسل در حسابداری
قانون تجارت در رابطه با اشخاص حقیقی و حقوقی
ماده 1 قانون تجارت به تعریف شخص تاجر می پردازد. براساس این ماده قانون:
ماده 1 قانون تجارت
تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
بنابراین، تاجر یک شخص حقیقی است. علاوه بر این، اشخاص حقوقی (شرکت ها و سازمان ها) نیز می توانند یک تاجر باشند. این از آن جهت است که یک شرکت همانند یک فرد حقیقی می تواند برای خرید و فروش برنامهریزی و اقدام کند. ماده 20 قانون نشان می دهد که همه انواع اشخاص حقوقی می توانند به امر تجارت بپردازند و به عنوان یک شرکت تجاری فعالیت کنند. از همین رو تمامی قوانین مرتبط با تجارت به صورت یکسان و مشابه برای اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی قابل اجرا هستند.
بیشتر بخوانید: نرم افزار حسابداری تولیدی
مالیات برای اشخاص حقیقی و حقوقی چگونه است؟
مقوله مالیات، یکی از حوزههای متفاوت در کسب و کارها برای اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی است. پیش از هر چیز، باید گفت که قوانین مالیاتی مرتبط با اشخاص حقیقی نسبت به اشخاص حقوق بسیار ساده تر است. قانون مالیات مستقیم، مالیات کسب و کارها، یا اگر دقیق تر بگوییم، اشخاص حقیقی را به 3 دسته تقسیم می کند. و در میان این سه دسته ، تنها دسته اول موظف به پرداخت مالیات هستند.
اما در رابطه با اشخاص حقوقی، قانون رویکرد متفاوتی را در نظر گرفته است. ممیزان و کارشناسان مالیاتی نیز با حساسیت بیشتری با مالیات اشخاص حقوقی برخورد می کنند. از همین رو اشخاص حقوقی نیز در زمینه به کارگیری نیروهای حسابداری متخصص در حوزه تدوین و تهیه گزارشات مالیاتی، حساسیت بیشتری را نشان می دهند. نرم افزار پخش مویرگی
اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس
جالب است بدانید که، در عالم سهامداری و بورس نیز تفاوتهای بسیاری را میتوان بین اشخاص حقیقی و حقوقی مشاهده کرد. هر شخص حقیقی، امکان سرمایه گذاری در بورس، شرکت در بورس از طریق اوراق هویتی، دریافت کد بورسی، خرید سهام و شناخته شدن به عنوان شخصی حقیقی را دارد.
ولی شیوه فعالیت افراد حقوقی و حقیقی در بورس با یکدیگر فرق دارد. مثلاٌ، خرید و نگهداری سهام به وسیله هر یک از افراد حقیقی و حقوقی هیچ شباهتی به هم ندارد. بعلاوه، شخصیت حقوقی در بورس به شرکتی اطلاق میشود که از روزنامه رسمی، تاریخ ثبت، کدهای اقتصادی و شناسایی، نام تجاری، شماره ثبت و موضوع کسب و کار مشخصی برخوردار است.
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در مسائل کیفری
مجازات برای هر دو شخصیت حقیقی و حقوقی در صورت ارتکاب جرم در نظر گرفته میشود. مورد دیگر اینکه، حتی در صورت تایید مجرم بودن شخصیت حقوقی، باز هم چیزی از مجازات اشخاص حقیقی کم نمیشود. براساس قانون، مجازاتهای زیر با توجه به جرمهای صورت گرفته برای شخصیت حقوقی درنظرگرفته شده است.
- منتشر شدن حکم به وسیله رسانه ها
- جرایم نقدی
- ممنوعیت در صادر کردن شماری از سندهای تجاری به مدت حداکثر پنج سال
- ممنوع بودن دعوت عمومی جهت افزایش سرمایه یا به مدت پنج سال یا دائم
- در نظر گرفتن ممنوعیت دائم جهت فعالیتهای اجتماعی یا شغلی
- ممنوعیتی مدت دار جهت امور اجتماعی یا شغلی جهت اشخاص حقوقی
- مصادره کردن داراییهای شخص حقوقی
- انحلال شخص حقوقی یا همان شرکت
جریمه نقدی در نظر گرفته شده جهت اشخاص حقوقی حداکثر چهار برابر و حداقل دو برابر هزینه ای است که، براساس قانون برای ارتکاب همان جرم توسط اشخاص حقیقی مشخص میگردد.
دقت داشته باشید که، شخصیت حقوقی در دو صورت منحل میشود. در حالت اول، شرکت از اهداف اولیه خود دور شده و رو به ارتکاب جرم آورده باشد. اما در حالت دوم، هدف اصلی از به وجود آمدن این شخصیت حقوقی چیزی به جز ارتکاب جرم نباشد.
شباهت شخصیت حقیقی و حقوقی
بین شخصیت حقوقی و حقیقی سه شباهت عمده نیز دیده میشود. در اینجا، شما را با این شباهتها آشنا میکنیم.
مورد اول: هر شخص حقوقی نیز همچون اشخاص حقیقی، موظف به انجام تکالیف خود است. از میان این وظایف میتوان به تعهدات مالی و تعهد در قبال چکهای صادر شده اشاره کرد.
مورد دوم: هر یک از اشخاص حقیقی، از جا و مکان مشخصی برخوردار است تا افراد در صورت نیاز به محل زندگی برود. اشخاص حقوقی نیز الزاماٌ باید جایی مخصوص برای شرکت داشته باشند. به این ترتیب، کلیه بخشنامه های مالیات، اوراق و نامه های اداری به آدرس آنها فرستاده میشود.
مورد سوم: مسلماٌ هر شخص حقیقی نام و نام خانوادگی دارد. اما برای شخص حقوقی هم باید برندی ثبت شده و نام در نظر گرفته شود. اینگونه، امکان ارتباط با دیگر شرکتها، انجام معامله ها و فعالیتهای قانونی امکان پذیر است.
سخن پایانی
به عنوان یک حسابدار و یا هر فردی که با اشخاص حقیقی و حقوقی در ارتباط کاری هستید، آشنایی با مفهوم اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی و تفاوت های آنها در حوزههای مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان یک حسابدار، برای ثبت، نگهداری و ارائه گزارشات مرتبط با کسب و کارها باید به اصول حسابداری مرتبط با این مفاهیم آشنا باشید و در زمان تعریف شخص در نرم افزار حسابداری، به این نکته توجه کنید. در این مقاله به تعریف و بررسی این دو مفهوم حقوقی و حسابداری پرداختیم.
سوالات متداول درباره اشخاص حقیقی و حقوقی
- اشخاص حقوقی چگونه دسته بندی می شوند؟
اشخاص حقوقی به دو دسته شرکت های تجاری و غیر تجاری دسته بندی می شوند. - اشخاص حقیقی چه تفاوتی با اشخاص حقوقی دارند؟
دو تفاوت اصلی شخص حقیقی و حقوقی این است که اشخاص حقیقی یک آدرس مشخص دارند اما اشخاص حقوق باتوجه به قرارداد های مختلف آدرس شان تغییر می کند و دوم اشخاص حقیقی دارای ماهیت فیزیکی می باشند اما اشخاص حقوقی فرضی هستند و با ثبت قرارداد تشکیل می شوند. - اشخاص حقیقی چگونه دسته بندی می شوند؟
بطور کلی اشخاص حقیقی به دو دسته عمومی و خصوصی دسته بندی می شوند.