استهلاک داراي معاني بسياري است که در ذيل به چند مورد از آن اشاره ميشود.
کاهش ارزش يک دارائي، اين کاهش عبارتست از اختلاف ارزش يک دارائي در دو زمان مختلف به هر دليلي که کاهش صورت گرفته باشد.
توزيع هزينه يا ارزش اوليه يک دارائي منهاي ارزش اسقاطي (اگر قابل پيش بيني و تخمين باشد) در طول عمر مفيد دارائي
سرشکن کردن و تخصيص دادن بهاي تمام شده دارائي ثابت را به طريقي معقول و منظم به دورههاي استفاده از آن را استهلاک گويند.
بهاي تمام شده معمولاً در طول مدت استفاده از دارائي، ثابت ميماند، بطوريکه در پايان عمر مفيد دارائي، مجموع اقلام استهلاک دورههاي استفاده از آن برابر ميشود با بهاي اوليه منهاي ارزشي که براي دارائي اسقاط در نظر گرفته شده است. (SALVAGE VALUE)
با توجه به نکات فوق حسابداري استهلاک به روشي گفته ميشود که براساس آن بهاي تمام شده دارائي ثابت منهاي ارزش اسقاط آن، بر مدتي که عمر مفيد آن برآورد ميشود به طريقي معقول و منطقي سرشکن بشود. بنابراين هدف استهلاک، سرشکن کردن بهاي تمام شده است و نه تعيين ارزش دارائي.
گفتني است به تدريج که از عمر مفيد اقتصادي دارائي کاسته ميگردد، استهلاک آن بطور منظم بصورت هزينه به عمليات واحد اقتصادي تخصيص مييابد. معمولاً استهلاک از دو طريق بر صورت سود زيان اثر ميگذارد که تأثير آن را ميتوان بقرار ذيل خلاصه نمود.
مستقيماً به بدهکار حساب هزينه منظور و سبب افزايش آن ميشود. (مانند هزينه استهلاک خودروهائي که مورد استفاده دايره فروش کالا قرار ميگيرد) و طبعاً به شکل هزينه فروش انعکاس پيدا ميکند.
استهلاک ديگر مربوط به استهلاک ماشين آلات کارخانه است که بصورت قسمتي از بهاي تمام شده کالا ثبت و پس از فروش کالا به بدهکار حساب بهاي تمام شده کالاي فروش رفته انتقال مييابد. (مانند استهلاک ماشين آلات توليدي)
انواع استهلاک
در حسابداري استهلاک را به دو نوع کلي ميتوان تقسيم نمود.
1) استهلاک به معناي اعم
حکايت از تخصيص بهاي تمام شده دارائيها به دورههاي مختلف استفاده از آنها ميکند. به اين ترتيب، هزينه استهلاک در مقابل درآمد هر دوره به حساب منظور ميگردد. استهلاک در اين معنا به دو گروه قابل تقسيم هستند که عبارتند از:
الف) استهلاک دارائيهاي مشهود
اين نوع دارائيها وجود خارجي دارند مانند اموال، ماشين آلات و تجهيزات
ب) استهلاک دارائيهاي نامشهود
اين نوع دارائيها موجوديت مادي ندارند مانند سرقفلي، فرانشيز يا حق امتياز و حق اختراع و ...
2) استهلاک به معناي کاهش منابع طبيعي
مانند انواع معادن که در نتيجه استخراج از مقدار ذخيره آنها کاسته ميشود و وجه افتراق آن با نوع قبلي در اين است که گذشت زمان و کار برد اموال، ماشين آلات و تجهيزات از ارزش آنها ميکاهد در حالي که استهلاک منابع طبيعي با کاهش مقدار (و نه لزوماً کاهش کيفيت) آنها همراه است.